Anayasa Mahkemesi 45 Yılda 25 Parti Kapattı

Anayasa Mahkemesi, Demokratik Toplum Partisi'ni (DTP) "terör faaliyetlerinin odağı olduğu gerekçesiyle" kapattı. Bundan önce, son olarak 2003'te bir diğer Kürt partisi, Halkın Demokrasi Partisi (HADEP) kapatılmıştı. Genel Başkanı Mustafa Bozlak dahil 46 kişiye 5 yıl süreyle siyaset yasağı getirilmişti.

Anayasa Mahkemesi'nin kurulduğu 1963'ten önce, siyasi parti kapatma Sulh Ceza ve Asliye Hukuk Mahkemeleri eliyle oldu.

Çok partili döneme geçilen 1950'den sonra kurulan Millet Partisi, 26 Ocak 1954'te Ankara Sulh Ceza Mahkemesi'nce kapatıldı. 27 Mayıs 1960 ihtilaliyle iktidardan uzaklaştırılan Demokrat Parti, 20 Haziran 1960'ta Ankara Asliye Hukuk Mahkemesi'nce kapatıldı.

Prof. Dr. Baskın Oran'ın parti kapatma kararlarıyla ilgili değerlendirmesini okumak için tıklayın.

Mahkeme 1963'ten 1980'e altı parti kapattı

Anayasa Mahkemesi, darbecilerin bütün siyasi partileri kapattığı 12 Eylül 1980'e kadar, altı partiyle ilgili kapatma kararı verdi:

• İşçi-Çiftçi Partisi (İÇP)-(1968)
• Milli Nizam Partisi (MNP)-(20.5.1971)
• Türkiye İleri Ülkü Partisi (TİÜP)-(24.6.1971)
• Türkiye İşçi Partisi (TİP)-(20.7.1971)
• Büyük Anadolu Partisi (BAP)-(19.12.1972)
• Türkiye Emekçi Partisi (TEP)-(8.5.1980)

12 Eylül'den sonra 18 partiye kapatma kararı

Mahkemenin, darbecilerin 1983'te siyasi partilerin kurulmasına izin vermesinin ardından hakkında kapatma kararı verdiği partilerse şöyle:

• Huzur Partisi (25.10.1983)
• Türkiye Birleşik Komünist Partisi (16.7.1991)
• Cumhuriyet Halk Partisi (24.9.1991)
• Sosyalist Parti (10.7.1992)
• Halkın Emek Partisi (14.7.1993)
• Özgürlük ve Demokrasi Partisi (23.11.1993)
• Sosyalist Türkiye Partisi (30.11.1993)
• Yeşiller Partisi (10.2.1994)
• Demokrasi Partisi (16.6.1994)
• Demokrat Parti (13.9.1994)
• Sosyalist Birlik Partisi (19.7.1995)
• Demokrasi ve Değişim Partisi (19.3.1996)
• Emek Partisi (14.2.1997)
• Diriliş Partisi (18.2.1997)
• Refah Partisi (16.1.1998)
• Demokratik Kitle Partisi (26.2.1999)
• Fazilet Partisi (22.6.2001)
• Halkın Demokrasi Partisi (13.3.2003)

Kapatma kararı verilmeyenler

• Yüce Görev Partisi (25.8.1983): Partinin dağıldığına karar verildi; kapatılma istemi reddedildi.
• Bizim Parti (1.11.1983): Partinin zaten kapanmış olduğuna karar verildi; kapatma kararı verilmedi.
• Muhafazakar Parti (3.11.1983)
• Yeni Düzen Partisi (9.11.1983)
• Doğru Yol Partisi (28.9.1984)
• Sosyalist Parti (8.12.1988)
• Bayrak Partisi (2.5.1989)
• Milliyetçi Çalışma Partisi (24.9.1991)
• Demokratik Barış Hareketi Partisi (22.5.1997)
• Türkiye Sosyalist İşçi Partisi (14.10.2004)*
• Adalet Partisi (14.10.2004)*
• Türkiye Adalet Partisi (14.10.2004)*
• Büyük Adalet Partisi (14.10.2004)*
• Türkiye Özürlüsü İle Mutludur Partisi (14.10.2004)*
• Devrimci Sosyalist İşçi Partisi (14.10.2004)*
• Anayol Partisi (14.10.2004)*

Yanında yıldız işareti bulunan partilerle ilgili kapatma davaları, iki kez üst üste genel seçimlere girmedikleri için açılmıştı. Ancak Anayasa Mahkemesi, bu iddianın yasal dayanağının kalmadığı gerekçesiyle, bu davaların hepsinde kapatma istemini reddetti. (TK)