Enkazdan "Adalet" Çıkarma Rehberi

Van'ı yeniden kurmak gerekiyor. Enkazı kaldırırken depremden zarar görenlerin haklarını binaların altında bırakmamak gerekiyor.

Bu yazı o yüzden.

Enkazdan çıkan adaletin neye yeteceği tartışılır ama ilgili idarelere, bu durumda Van Belediyesi'ne ve Bayındırlık ve İskân Bakanlığı'na, ön başvuru yaparak gördüğünüz zararın tazminini istemek için 23 Ekim'den 60 gün sayarsak 23 Aralık'a kadar zaman var.

17 Ağustos davalarını üstlenen Avukat Bülent Utku, oturduğu bina depremden zarar görenlerin yapması gerekenleri adım adım anlattı.

Van Barosu iş başına

İlk iş, Van Barosu'na düşüyor. Çünkü 1999 Marmara depreminde, deprem nedeniyle açılacak davaların dava harçlarından muaf olacağına dair bir kanun çıkarılmıştı. Her şeyden önce, deprem nedeniyle açılacak tazminat davalarında harç alınmamasına dair yeniden bir yasa çıkarılmalı.

Zaten 1 Ekim 2011 itibariyle yürürlükte olan Yeni Hukuk Muhakemeleri Kanunu 'na (HMK) göre masraflar dava açarken mahkeme veznesine yatırılmak zorunda. Yani peşin adalet sistemi var.

Depremden zarar gören insanlardan haklarını aramaları için avans istemek, bu peşin masraf ayıbını ikiye katlar.

O yüzden "Benzer bir kanunun çıkarılmasını depremden etkilenen bölgelerin baroları, bu durumda Van Barosu, hükümetten ve meclisteki siyasi partilerden talep etmeli."

İki tür tazminat davası açabilirsiniz

Bu halledildiğinde, maddi kaybı olanların açacağı iki tip tazminat davası var: İlki, kusurlu binayı yapan müteahhide açılacak dava. Bu davalar oranın (Van'ın) Asliye Hukuk Mahkemeleri'nde açılır.

Asliye Hukuk Mahkemelerinde müteahhitlere açılacak davalar için bir yıl süre var; 23 Ekim 2012'ye kadar bu davalar açılabilir.

İkinci tip davalar ise devletin ihmal ve kusurları nedeniyle açılan idari davalar; bunlar ise oranın İdare Mahkemesi'nde görülür.

İdareyle ilgili durum şöyle işliyor: 60 gün içinde, 23 Aralık'a kadar ilgili idarelere, Van Belediyesi'ne ve Bayındırlık ve İskân Bakanlığı'na ön başvuru yapmak gerekiyor.

Deprem nedeniyle görülen zararın tazminini talep eden başvurunuzu, iadeli taahhütlü bir mektupla yapabilirsiniz.

Başvurunuza ret cevabı gelirse, cevap geldiği tarihten itibaren dava süresi içinde, idareden 30 gün içinde cevap gelmezse -bu red sayılıyor- dava süresi içinde idare mahkemelerinde dava açabilirsiniz.

Bakanlık ve belediye davaları

Yasalara göre, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, bütün Türkiye'nin fay haritasını çıkartır; depreme maruz kalabilme olasılığı olan yerleri Başbakanlık'ın onayıyla deprem olmadan önce "afet bölgesi" olarak ilan eder. Bunu yapmamışsa zaten kusurludur.

Binaların sağlam yapılmasından da belediyeler sorumlu. Belediyeler binalar yapılırken, her aşamada binanın yapımının yönetmeliğe uygun olup olmadığına bakmakla yükümlü. Bu çerçevede belediyelerin yapılara tekrar bakması ve yıkılabilecek durumda olanları yıkması gerek.

Ortada ölüm veya vücut bütünlüğüne ilişkin bir zarar varsa, tazminat davalarını Asliye Hukuk Mahkemesi'nde bir yıl boyunca açabilirsiniz.

Ayrıca İçişleri Bakanlığı'na, yardım ve kurtarmada gecikme sebebiyle de dava açılabiliyor.

Soruşturmadan çıkacak yanıtlar kanıt olacaktır

Van'da yıkılan binalarla ilgili savcıların başlattığı soruşturmalar sürüyor.

Erciş Cumhuriyet Başsavcılığı numune alınmayan binalardaki enkaz kaldırma çalışmalarını durdurdu; soruşturma kapsamını genişletti. Başsavcılık, ilçede yıkılan binaların sahipleri, müteahhitler, ruhsat veren ilgililer ve yapı denetim elemanlarını "şüpheli" sıfatıyla açılan soruşturmaya dâhil etti.

Bu olumlu ama takip edilmesi gereken bir gelişme. Soruşturmadan gelecek yanıtlar, açılacak davalarda önemli kanıt teşkil edecektir.

Yargının 17 Ağustos tecrübesi Van'a kolaylık sağlayacak

17 Ağustos depremi sonrasında açılan davalarda İdare Mahkemeleri, belediyeleri ve Bayındırlık ve İskân Bakanlığı'nı kusurlu buldu.

Dolayısıyla Van davaları açıldığında da hak sahiplerinin davaları kazanması olası; sonuçta İdare Mahkemesi'nde açılan davalardan temyize gidilirse, gidilecek Danıştay aynı Danıştay.

Danıştay kararlarına göre, böyle davalarda belediyeler ve Bayındırlık ve İskân Bakanlığı direkt sorumlu ve tazminat ödemek zorunda.

Yalnız şöyle bir sorun var: 99 depreminde açılan davalar 10 yıl sürdü. Bazıları hala devam ediyor. Ancak Utku, Van davaları için "Bu sefer 10 yıl sürmeyecektir" diyor.

Çünkü yargı, 17 Ağustos'tan kazandığı tecrübeyle ne yapacağını daha iyi biliyor, çok fazla araştırma olmayacak. İkinci sebebi ise yargının 1999'a kıyasla daha süratli işliyor olması çünkü yargıç açığı daha az.

Adalet, öfkeyi dindirir

Van Baro Başkanı Orhan Hemedoğlu'na, depremden zarar görenlere nasıl kolaylıklar sağlayabileceklerini sordum.

"Resmi hasar tespitinden sonra tazminat davaları açılacak. Depremzedeler bize başvururlarsa normal zamanlardaki kadar sert davranmayacağız. Para konusunda sıkıntısı olanlara avukat atayacağız" dedi.

Van'da 7,2'den geriye kalanlar, bir süre sonra hayatlarına yeniden başlayacaklar. Bunun için acılarını hafifletmek, öfkelerini geride bırakmak zorundalar. Ve adalet, öfkeye en iyi gelen ilaçtır.

O yüzden Van'a yapılan yardımlara "hukuki yardım" kategorisini de eklemek gerek zira 23 Aralık'a az zaman var. (IC)