ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Pelosi, Tayvan’ı ziyaret edecek mi?

* Görseller: Anadolu Ajansı (AA) - Arşiv

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Temsilciler Meclisi Başkanlığı, Demokrat Partili Meclis Başkanı Nancy Pelosi'nin Hint-Pasifik ülkelerine yapacağı resmi ziyaret ile ilgili bugün (31 Temmuz) bir yazılı açıklama yaptı.

ABD Kongresi'nin alt kanadı olan Temsilciler Meclisi Başkanlığı'ndan yapılan açıklamada, Meclis Başkanı Pelosi'nin Hint-Pasifik ülkelerine ziyareti kapsamında beş kişilik Kongre heyetiyle birlikte Singapur, Malezya, Güney Kore ve Japonya'ya gideceği ifade edildi.

Pelosi'nin Nisan ayında COVID-19'a yakalanması sonucu yapmayı planladığı ve Çin'in tepkisini çeken Tayvan ziyaretini gerçekleştirip gerçekleştirmeyeceği merak ediliyordu. Bu ihtimalin konuşulduğu günlerde, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, ABD Başkanı Joe Biden ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirmiş ve "Ateşle oynayan kendisini yakar" uyarısında bulunmuştu.

TIKLAYIN - Jinping'den Biden'a: "Ateşle oynayan kendisini yakar"

"Barış, güvenlik, ekonomik büyüme..."

Bu görüşmeden üç gün sonra yayınlanan Meclis Başkanlığı açıklamasında Pelosi'nin olası Tayvan ziyaretine değinilmedi. 

Heyetin ziyaret edeceği ülkelerde "karşılıklı güvenlik, ekonomik ortaklık ve demokratik yönetim konularında odaklanan görüşmeler yürüteceğinin" belirtildiği açıklamada, Pelosi'nin şu ifadelerine yer verildi:

Kongre heyeti, bugün ABD'nin dost ve müttefiklerine güçlü ve sarsılmaz bağlılığını bir kez daha göstermek üzere Hint-Pasifik bölgesine gidiyor. Heyetimiz, Singapur, Malezya, Güney Kore ve Japonya'da yapacağı üst düzey görüşmelerde, barış ve güvenlik, ekonomik büyüme ve ticaret, COVID-19 salgını ile mücadele, iklim krizi, insan hakları ve demokratik yönetim gibi konularda ortak çıkarlarımızı ve değerlerimizi nasıl daha fazla ilerletebileceğimizi tartışacak.

Ziyarette Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'ye, Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Gregory Meeks, Gazi İşleri Komitesi Başkanı Mark Takano, Yollar ve Araçlar Komitesi Başkan Yardımcısı Suzan DelBene, İstihbarat Daimi Özel Komitesi üyesi Raja Krishnamoorthi ve Silahlı Kuvvetler Komitesi ile Dış İlişkiler Komitesi üyesi Andy Kim'in eşlik ediyor.

"Çin ordusu, boş durmayacak"

Öte yandan, Pelosi'nin gezi kapsamında Çin'in bir asırdan uzun süredir "bağımsızlık" anlaşmazlığı yaşadığı Tayvan'ı ziyaret edeceğine ilişkin söylentiler, ABD-Çin ilişkilerinde gerilime sebep olmuştu.

Çin Savunma Bakanlığı, Pelosi'nin ziyaretinin gerçekleşmesi halinde askeri karşılık verebileceği uyarısında bulunmuş ve "Pelosi Tayvan'ı ziyaret ederse, Çin ordusu boş durmayacak" ifadesini kullanmıştı.

Dışişleri Bakanlığı da olası ziyaretle ilgili, "Her tür olasılığa hazırlıklıyız. Eğer ABD tarafı ziyarette ısrar ederse, egemenliğimizi ve toprak bütünlüğümüzü korumak için güçlü ve kararlı tedbirler alacağız" demişti.

Pelosi'nin olası ziyareti nedeniyle ABD ve Çin ordularının Tayvan yakınlarındaki askeri hareketliliği artmıştı.

ABD donanmasının Pasifik'teki 7. filosuna bağlı görev yapan Ronald Reagan savaş gemisi, hafta başında harp filosuyla Singapur'dan ayrılarak kuzeydoğu yönünde Güney Çin Denizi'ne doğru hareket etmişti.

Çin Halk Kurtuluş Ordusu donanması da hafta sonunda Tayvan Adası'nın karşı kıyısındaki Fucien ve Güney Çin Denizi kıyısındaki Guangdong eyaletlerinde tatbikatlar düzenlerken, bölgeler gemi trafiğine kapatılmıştı.

Pelosi'nin olası Tayvan ziyareti

ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Nisan 2022'de Tayvan'ı ziyaret etmesi planlanıyordu. Fakat Pelosi'nin COVID-19'a yakalanması sebebiyle ziyaret iptal edildi. Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, o günlerde Pelosi'nin Tayvan'ı ziyaretinin "tek Çin" ilkesinin tanımladığı "kırmızı çizginin aşılması" anlamına geleceği uyarısında bulunmuştu.

Nisan'daki ziyaretin iptal edilmesinin ardından Pelosi'nin Ağustos 2022'de adayı ziyaret edebileceği konuşuluyordu.

Financial Times gazetesinin konuya ilişkin haberinde, Beyaz Saray güvenlik yetkililerinin, olası riskler nedeniyle ziyarete karşı olduğu, ABD ordusunun Çin savaş uçaklarının Pelosi'nin uçağına müdahale ederek Tayvan'a inmesini engellemeye çalışabileceğinden endişe ettiği belirtilmişti.

Başkan Joe Biden da Pelosi'nin ziyaretiyle ilgili "Ordu, iyi bir fikir olduğunu düşünmüyor" ifadesini kullanmıştı.

Ziyaretin gerçekleşmesi halinde Pelosi, 25 yıl aradan sonra adayı ziyaret eden ilk ABD Temsilciler Meclisi Başkanı olacak. Daha önce, 1997'de Newt Gingrich, bu görevi yürütürken Tayvan'ı ziyaret etmişti.

Çin-Tayvan anlaşmazlığı

Çin'de İkinci Dünya Savaşı'nın ardından çıkan iç savaşta Mao Zedong liderliğindeki Çin Komünist Partisi'nin (ÇKP) 1949'da iktidarı ele geçirmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurulması üzerine Chiang Kai-shek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi üyeleri, Tayvan'a yerleşip 1912'de kurulan "Çin Cumhuriyeti" iktidarının adada devam ettiğini söyleyerek bağımsızlık ilan etti.

Bu girişim, Çin tarafından kabul edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971'e kadar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu'nda Çin'i temsil etti.

1950'ler ve 1960'larda çok sayıda ülkenin diplomatik ilişki tercihini Çin Halk Cumhuriyeti'ne çevirmesinin ardından 1971'de BM Genel Kurulu'nda yapılan oylamada, Pekin hükümetinin Çin'in tek meşru temsilcisi kabul edilmesiyle Tayvan'ın uluslararası örgütlerdeki konumu belirsiz hale geldi.

Pekin yönetimi, "Tek Çin" ilkesini benimseyerek Tayvan'ın kendi topraklarının parçası olduğunu savunuyor.

Çin, boğaz ve çevresindeki askeri varlığının yanı sıra Tayvan'ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik ilişkiler kurmasına, BM'de ve diğer uluslararası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor. (SD)