Afganistan: Bitmeyen Savaş, Kadın ve Çocuklar

Bianet'e konuşan Yakobi, merkezi hükümetin kontrolünün yok olduğunu ve özellikle kırsal kesimde yaşayan Afganların kendi başlarına bırakıldığını vurguluyor.

Yakobi, Afgan kadınlarının söylenildiği gibi özgürleşmediğini, Afganistan'ın dünya kamuoyu tarafından görmezden gelindiğini belirtiyor.

Kadınlar için programlar

AIL'in amacının tüm Afganlara, özellikle de varolan durumdan en fazla zararı gören kadın ve çocuklara sağlık ve eğitim olanakları sağlamak olduğunu belirten Yakobi, bugün yaklaşık 350 bin kadın ve çocuğa ulaşmış olmalarına rağmen demokratik bir yönetim kurulmaksızın kalıcı bir çözüm bulunamayacağını vurguluyor.

"AIL'in politik hedefleri yok, bizim amacımız bir sivil toplum bilinci yaratmak" diyen Yakobi, "Hazırlanan programlar ailelerin çoğu zaman tek desteği olan kadınlara yardım etmeyi amaçlıyor. Programlardan şimdiye kadar yararlanan 100 binden fazla insanın yüzde 90'ı kadın" diyor.

Afganistan'ın, Sovyetler Birliği'nin 1979'daki işgalinden beri savaşlar ve çatışmalar yüzünden dağıldığını söyleyen Yakobi, "Milyonlarca insan ülkeyi terketti, eğitim sistemi dağıldı ve özellikle de kız çocukları eğitimden mahrum kaldı" diye konuşuyor.

"Uluslararası kuruluşlar desteği kesti"

Yakobi, 1985'den sonra, Pakistan'daki Afgan mülteciler için yardım çalışmaları yapılmaya başlandığını, öğretmenlere eğitim verildiğini; maddi destek sağlandığını, kitap ve malzeme yardımları yapıldığını söylüyor.

"Bütün çalışmalara rağmen kız çocuklarının okula devam oranı oğlan çocuklarının bayağı gerisinde kalmaya devam etti" diyen Yakobi "1993'te Pakistan'da okula devam eden 300 bin çocuğun sadece 2 binini kızlar oluşturuyordu" diye ekliyor.

Yakobi, "Yabancı kuruluşların da çalışmalarıyla bir-iki yıl içinde bu sayı 15 bine yükseldi. Afgan kadınları da bu süreçte çalışmalar yaptılar, müdahil oldular" diyor.

Yakobi, 1995'den sonra Afgan mültecilere yapılan yardımlarda büyük düşüş yaşandığını belirtiyor.

"Kimi okullar kendi kendilerine yetebilecek duruma gelmişlerdi ama kaynak yokluğu nedeniyle birçok eğitim ve sağlık programı kesintiye uğradı" diyen Yakobi "Pakistan'da da Afganistan'da da durum kötüye gitti; politik durum ve süre giden çatışma ortamı programları durdurma noktasına getirdi" diyor.

Yakobi, AIL'in bu durumu düzeltmek için 1995'te kurulduğunu söylüyor; "Ana problem, kadınların yeterli eğitimi alamaması ve kendi yaşamlarını sürdürebilecek durumda olmamalarıydı" diyor.

1995'te kurulan AIL'in o günden bugüne gerçekleştirdiği bazı çalışmalar şöyle:

* AIL, yarattığı projelerle her ay yaklaşık 25 bin kadın ve çocuğa eğitim ve sağlık hizmeti sağlıyor. AIL'in kurduğu okullarda yaklaşık 10 bin çocuk okuyor; bu çocukların yüzde 75'i kız.

* Okul öncesi eğitim programları uygulanıyor. Yaklaşık 500 çocuk bu eğitimlerden yararlanıyor. Okul öncesi eğitim materyalleri sağlanıyor.

* Yetişkin kadınlar için okuma yazma kursları düzenleniyor. Ev okulları sayesinde 2 bin 600 kız çocuğuna eğitim veriliyor.

* Şu ana kadar 6 binden fazla kadın öğretmene eğitim verildi. Eğitim programları oluşturuldu. Peşavar'da Afgan Kadınları Üniversitesi kuruldu.

* Her ay Pakistan ve Afganistan' da 9 bin 500 kadın ve çocuğa sağlık eğitimi veriliyor. Celalabad, Kabil ve Peşavar'da kurulan kliniklerde kadın ve çocuklara sağlık hizmeti veriliyor.

* Kadınlara insan hakları eğitimi veriliyor. Beş Kadın Eğitim Merkezi, kütüphaneler ve liderlik programlarıyla kadınların meslek sahibi olmaları ve çalışabilmeleri sağlanıyor.

* Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu'nun da (UNICEF) desteğiyle insan hakları ve eğitim programları devamlı güncelleniyor; atölyeler düzenleniyor.

Yakobi kimdir?

AIL, Sakena Yakobi ve iki arkadaşı tarafından 1995'de kuruldu. Amerika Birleşik Devletleri'nde biyoloji konusunda eğitim alan ve halk sağlığı doktorası yapan, çalışmalara imza atan Yakobi Pakistan'daki Uluslararası Kurtarma Komitesi'nde çalıştı. Yakobi ABD merkezli Umudu Yaratmak adlı sivil toplum kuruluşunun da kurucuları arasında. (EÜ/YS)