Arjantin bir "Eski Peroncu" ile bir "Mini Trump" arasında seçim yapacak

Pazar günü başkanlık seçimlerinin ikinci turu için sandık başına gitmeye hazırlanan Arjantin'de, kamuoyu yoklamaları başkanlık sarayı Casa Rosada'ya çıkma yarışında adayların başa baş olduklarını gösteriyor. 

Hızla yükselen enflasyon ve ufukta görünen durgunluğun [resesyon] ağır yükü altında ezilen seçmenler, ikinci tura kalan iktidardaki merkez sol partinin adayı Ekonomi Bakanı Sergio Massa ve Arjantin ekonomisini dolarlaştırma iddiasındaki popülist sağcı aday Javier Milei arasında seçim yapacak. 

Kamuoyu yoklamaları seçim öncesi rekabetin setleşmesine karşın son günlerde Milei'nin Massa'nın biraz önüne geçtiğini gösteriyor. 

Courthouse News'un haberine göre Oxford Üniversitesi'nden siyaset bilimi profesörü Ezequiel González Ocantos, "En büyük soru işareti, boş bir oy kullanacak yani iki adayı da beğenmeyen seçmenlerin yüzdesi" diyor. "Bu seçmen grubunun yüzdesi seçim sonucunun anahtarlarını elinde tutacak." 

Massa'nın öne geçişi 

Ağustos'taki önseçimlerden birinci çıkarak televizyon programlarında eksantrik halleri ve radikal önerileriyle adını duyuran başkanlık yarışının favorisi konumuna yerleşen iktisatçı Milei, iki ayı aşkın kampanya döneminin ardından geçen ay gerçekleşen ilk tur oylamada Massa'nın arkasında kaldı. Arjantin'de genel önseçimlerin ihdas edilmesinin üzerinden geçen on yıldan sonra önseçimde birinci gelen adayın ilk turu geçemediği 22 Ekim'deki ilk seçimde Massa, oyların yüzde 36,8'iyle öne geçerken Milei yüzde 30 ile onun gerisinden geldi. Ancak iki aday da başkanlığı doğrudan kazanmak için yüzde 45 oy eşiğini geçmeyi ya da ikinciye en az yüzde 10 fark atarak yüzde 40 oya ulaşmayı başaramadı. 

Arjantin'in merkez sağ koalisyon hükümetinin İçişleri Bakanı Patricia Bullrich ise yüzde 23,8 oyla yarış dışı kalırken ikinci tura kalan adaylar ona oy veren 6.2 milyon Arjantinli'nin yanısıra, oyunu daha geriden gelen adaylara veren ya da hiçbir adaya oy vermeyen 3 milyonu aşkın seçmenin desteğini kendilerine çevirmek için çabalıyor. 

Üçüncü aday Bullrich Milei'nin yanına geçti

Buenos Aires Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü Carolina Tchintian bu sonuçların büyük belirsizlik yarattığını değerlendiriyor: “9 milyonun üzerinde seçmen yeniden seçim yapacak [...] bunların tercihleri [...] ikinci turda ne olacağı konusunda büyük bir belirsizlik yaratıyor.”

Bullrich kendisini gençliğinde Arjantin'deki askeri diktatörlüğe karşı mücadele eden Peroncu gerilla grubu Monteneros üyesiyken "ana okullarını bombalamak"la suçlayan Milei'yi seçim yarışı sonrasında mahkemeye vermişti. Şimdiyse artık Milei'nin yanında saf tutuyor: “Javier Milei ile farklılıklarımız var, bu yüzden rekabet ettik,” diyen Bullrich seçimlerde "Arjantin için değişiklik veya mafyavari yönetimin devamı ikilemi"nin sonuca bağlanacağından hareketle  "şu andaki utanç sona erdirilmeli.” diyor.

Bullrich de Arjantin'deki mevcut rejimi Milei'nin yandaşlarının bakış açısından eleştiriyor. Milei, gibi o da, son 20 yılın 16'sında iktidarda olan Peroncuları "parazit, yoz ve işe yaramaz politik sınıf" olarak tanımlıyor. 

Apolitik gençler sola dönüyor 

ABD'li "country" yıldızı Taylor Swift'e hayranlıkları dolayısıyla kendilerini Swifties olarak adlandıran "ne sağcı ne solcu" gençler Swift'in Buenos Aires konserlerini bir politik kampanyaya dönüştürdüler. 

Diğer Swifties'in Milei'ye karşı oy kullanmasını isteyen hayranlar yıldızın hafta sonu konserinin yapıldığı Estadio Monumental çevresindeki duvarlar ve otobüs duraklarını "Swiftie No Vota Milei" (Swiftiler Milei'ye oy yok) ve "Milei = Trump" yazan afişlerle donattılar. 

Milei'ye karşı kampanya yürüten gençler, “Swiftie olmanın tek yolu kolektif hareketten geçer" diyor. “[Milei ise] çok bireyci ve çok şiddet içeren bir aday. Sadece parayla ve serbest piyasayla ilgilenen birisi, bu Swiftie olmanın tam tersi" diyor. 

Ekonomi belirleyici 

Milei'nin rakipleri genellikle onun ultra muhafazakâr ideolojisi ve abartılı ekonomik planlarına karşı çıkarken Massa'yı eleştirenler de Temmuz 2022'den bu yana ekonomi bakanı olan adayın yönetimi altındaki Arjantin ekonomisindeki felaketli sonuçlara işaret ediyor. 

Pazartesi günü açıklanan verilere göre, Arjantin'de TÜFE Ekim'de önceki aya göre yüzde 8.3 artarken, ülkenin yıllık enflasyon oranı yüzde 142.7'ye ulaştı. Geçen yıl bu zamanlarda, bir ABD dolarıyla 300 peso alınabilirken bugün, bir dolar yaklaşık 900 peso değerine yükseldi. 

Ancak Massa, resmi döviz kurla bir ABD dolarını yaklaşık 350 peso civarında tuttu. Ekonomi Bakanı geçtiğimiz ay, neredeyse tüm işçileri kapsayacak şekilde gelir vergisi bağışıklığını genişletti. Son haftalarda, zaten büyük ölçüde sübvanse edilen akaryakıt üzerindeki vergileri fiyat artışlarını sınırlamak için geçici olarak askıya ald., Kısa vadede seçmenler üzerindeki popülaritesini artırmasına karşın Massa'nın bu kararları Arjantin'in zaten dibe vurmuş olan devlet fonları üzerindeki baskıyı daha da arttırdı. 

Arjantin'in 44 milyar dolarlık borcunu ödemekte zorlandığı Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) bu önlemleri olumlu karşılamadığı haber veriliyor. 

Kampanya boyunca Massa, hükümetle arasına mesafe koyarak başkanlığında Arjantin ekonomisini dışa açık hale getirme ve IMF ile yeniden görüşerek düzeltme sözü verdi.

Oxford profesörü González Ocantos'a göre, Massa “siyasette çok deneyim sahibi". Ocantos “Yüzde 140'ın üzerinde yıllık enflasyon, yüzde 40 yoksulluk oranı ve benzeri sonuçlarla birinci turu geçmek ve  seçimi kazanma şansına sahip bir maliye bakanı"nın "açıkçası çok usta bir politikacı" sayılması gerektiğini söylüyor.

Milei'ye göre kurtuluş, doları Arjantin parası yapmakta 

Öte yandan Milei, Arjantin'in enflasyon krizini, ülkenin merkez bankasını kaldırarak ve Arjantin pezosunu Amerikan dolarıyla değiştirerek çözebileceği iddiasında. Dünya çapında itibar sahibi  yüzlerce üst düzey iktisatçı bu planı yakın zamanda yayımladıkları iki açık mektupta sert bir şekilde eleştirdiler. Milei'nin önerisinin Arjantinlilere daha fazla yıkım getireceğini ve dolarlaştırmanın bir "serap"tan ibaret olduğunu yazdılar.

Milei ayrıca sağlık ve eğitimi özelleştirmeyi, silah taşıma hakkını korumayı ve Arjantin'in 2020'de yasallaştırdığı kürtajı suç ilan etmeyi savunuyor. Sağcı aday, tıpkı seçimleri kaybeden diğer sağcılar  eski ABD Başkanı Donald Trump ve eski Brezilya Başkanı Jair Bolsonaro gibi, herhangi bir kanıt olmaksızın başkanlık seçimlerinin hileli olacağını ileri sürüyor. 

Milei'nin ciddi iktisatçıların bir yıkım riski ve bir serap olarak eleştirdikleri dolarlaşma vaadi genç ve yoksul yığınlar arasında gerçekten bir "serap" gibi yandaş buluyor. Sözde devletsizleşme ve böylece yozlaşmış politikacı sınıfından kurtulma ve herşeyi otomotik olarak serbest piyasaya devretmeyi bir kurtuluş reçetesi olarak sunan Milei'nin rejime yönelik eleştirileri rejimde ve ülkedeki yaygın çürümüşlük arka planında bir hakikat etkisi yaratıyor. 

İki adayın karşı karşıya geldikleri son TV tartışmasında Massa'nın, evet-hayır yanıtları talep ederek en radikal önerileri konusunda sorguladığı Milei'nin bunaldığı ve rakibini "yolsuzluk"la suçlayarak karşılık vermeye çalıştığı görüldü. 

Massa ise önceki Peronist Kirchner veya Macri yönetimlerinin mirasını kabul ya da reddetmeye çalışmadan "Bu [seçim] sen ya da ben arasında" dedi. "Ve Arjantinlilerin seçmesi gereken, kimin Arjantin'i ileri taşıma yeteneğine, ölçülülüğe, zihinsel istikrara ve gerçeklikle temasa sahip olduğudur." 

(AEK)