“AYM Cizre kararında uluslararası hukuku esas almalı”

* Fotoğraf: MA

Halkların Demokratik Partisi (HDP) Cizre İlçe Örgütü, Cizre’de düzenlenen operasyonda öldürülenlerle ilgili Anayasa Mahkemesi görüşmesi öncesi açıklama yaptı.

TIKLAYIN - AYM “Cizre bodrumlarını” görüşecek

Anayasa Mahkemesi, 14 Aralık 2015’te ilan edilen ve 79 gün süren sokağa çıkma yasağı döneminde Şırnak, Cizre’deki iki binanın bodrumunda öldürülenlere dair başvuruyu 21 Nisan’da (yarın) görüşecek.

AYM başvuruya dair şu bilgilendirmeyi yer yapmıştı: “Başvuru; idari makamlarca alınan sokağa çıkma yasağı kararının hukuki olmaması nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının, güvenlik güçlerinin haksız ve orantısız güç kullanımı sonucu meydana gelen yaralanmalar, yaralıların bulundukları yerde ölünceye kadar yaralı ve bitkin bir vaziyette tutulmaları, bu kişilerin sağlık hizmetlerine erişmelerine izin verilmemesi, anılan durumun sözü edilen kişilerin yakınlarının ruhsal durumları üzerinde doğurduğu etki, sonuç olarak yaralıların ölmesi, ölenlerin yakınlarının cenazelere uzun süre ulaşamamaları, bahsedilen olaylarla ilgili etkili bir ceza soruşturması yürütülmemesi, güç kullanan kamu görevlileri için cezasızlık hâli yaratılması ve insan hak ve özgürlüklerinin devlet tarafından kötüye kullanılması nedenleriyle yaşam hakkının ve kötü muamele ile temel hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılması hakkındaki yasakların ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.”

TIKLAYIN - Cizre’deki Bodrumda 10 Gün

“Tedbir kararına rağmen katledildiler”

Mezopotamya Ajansı’nın (MA) haberine göre, bugün HDP Cizre İlçe Örgütü binasının bahçesinde düzenlenen açıklamanın metnini İlçe Eşbaşkanı Güler Tunç okudu.

Tunç, yasak sürecinde 300'e yakın kişinin yaşamını yitirdiğini çok sayıda kişinin de yaralandığını belirtti.

Yasak süresince halkın temel ihtiyaçlarının karşılanmasının engellendiğini hatırlatan Tunç, yasağın 40'ıncı gününde yaralı insanların bodrumlara sığındıklarının kamuoyu tarafından duyulduğunu, başlatılan çalışmalarla bu insanların sağ-salim çıkartılması için AİHM tarafından tedbir kararlarının alındığını söyledi.

Güler Tunç, “AİHM tarafından alınan tedbir kararlarına ve sivil toplum örgütlerinin girişimlerine rağmen bu insanlar katledildi” dedi. 

AYM’ye çağrı

Güler Tunç AYM’ye etki altında kalmaması için çağrı yaptı:

“Cizre’de insanlık suçu işlendi. Buna dair onlarca belge ve rapor var. Sivil insanlar katledildi. Yedi yaşındaki çocuktan yetmiş yaşındaki insana kadar ölen herkesi terörize edildi. Yargı AKP korkusundan Cizre’deki suçları meşrulaştırdı.

“Anayasa Mahkemesi'nin AKP’nin etkisi altında kalmaması için çağrıda bulunuyoruz. Anayasa Mahkemesi uluslararası yasaları esas alarak Cizre’de yaşanan hak ihlallerini mahkum etmelidir.”

HDP Şırnak Milletvekili Nuran İmir de yasaktan sonra birçok ailenin AYM'ye başvurduğunu ancak bunların 180'inin reddedildiğini belirterek, “AYM bugün tarihi bir kararla yüz yüze. Adalet sağlanana kadar bizler bu davanın takipçisi olacağız” dedi.

Hukuki süreç: AİHM, AYM’yi bekleyecek

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Şırnak, Cizre’de üç yıl önce düzenlenen ve 189 Cizrelinin hayatını kaybettiği operasyonlar ve sokağa çıkma yasağıyla ilgili dosyalardan biri için kararını 7 Şubat 2019’da açıklamıştı.

Mahkemenin açıkladığı karar operasyon sırasında yaralandıktan sonra sığındığı bodrumda hayatını kaybeden Orhan Tunç ile ilgili dosyaydı. Orhan Tunç, Cizre’deki bodrumlarda hayatını kaybeden 189 kişiden biriydi. 11 Şubat 2016 tarihinde, Orhan Tunç da dahil olmak üzere yirmi kişi için AİHM’e başvuru yapıldı.

AİHM iç hukuk yollarının tüketilmediği gerekçesiyle “kabul edilmezlik” kararı verdi. AİHM kararında “davanın ve dönemin özel koşulları” olduğunun altını çizdi; buna rağmen “Anayasa Mahkemesi yolunun tüketilmemesi için bir istisna olmadığına” karar verdi.

Davayı takip eden avukatlardan Benan Molu, kararı bianet'e şöyle yorumladı: “Mahkeme, kararında açıkça Orhan Tunç'un ölümüyle ilgili etkili bir soruşturma yürütülmediğini, idari dava sürecinin etkili bir yol olmadığını söylüyor.”

Molu, Cizre sokağa çıkma yasakları sırasında yaşanan hak ihlalleri için henüz hukuki sürecin tükenmediğini belirtti: “Kararın 131. maddesi açık bir biçimde Anayasa Mahkemesi'nin bu dosya özelinde bireysel başvuru yollarının etkinliği konu ediliyor. Mahkeme Orhan Tunç yaralandığında ambulansın geçişi için avukat Ramazan Demir'in başvurusu üzerine aldığı tedbir kararına uyulmadığını da hatırlatıyor. Başvuru yolları tükenmiş değil. AİHM şunu söylüyor: Anayasa Mahkemesi önünde bekleyen başvurular hakkında bir süre daha karar açıklamaz ya da yerleşik içtihatlarına aykırı şekilde karar verirse, yeniden başvuru yapılabilir.”

Uluslararası raporlarda da yer aldı

Cizre’deki hukuksuzluklar, Birleşmiş Milletler, Avrupa Parlamentosu, Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ile birçok uluslararası kurum ve kuruluşun raporlarında da yer aldı. Avrupa Konseyi Venedik Komisyonu’nun 13 Haziran 2016 tarihinde yayınlanan “Sokağa Çıkma Yasaklarının Hukuki Boyutu’’ isimli raporunda, “Ciddi insan hakları ihlallerinin yaşandığı, temel hak ve özgürlüklerin askıya alındığı ve esasen sokağa çıkma yasaklarının yasal dayanağının olmadığı” tespitinde bulunuldu. BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Zeid Raad El Hüseyin başkanlığındaki komisyonun, 10 Mart 2017 tarihinde hazırladığı raporda da “bu dönemde 18 ay süreyle devam eden operasyonlarda 2 bine yakın kişinin hayatını kaybettiği’’ bilgisine yer verildi.

(AS)