AYM’den 1 Mayıs’ta Taksim yasağına ihlal kararı
“Toplantı ve gösterinin düzenlenmesi ile hedeflenen amaçlara ulaşılabilmesi için mekanın önemi gözetildiğinde, mekan seçme serbestisinin kategorik olarak yasaklanması anayasal hak bakımından kabul edilemez. Hangi mekanın toplantıya en uygun olacağını seçme serbestisi toplantının düzenleyicilerine de tanınmalıdır.”
Anayasa Mahkemesi (AYM), 2014 ve 2015 yılında 1 Mayıs kutlamalarının Taksim Meydanı’nda yapılmasının engellenmesine dair kararlarında, “toplantı ve gösteri yürüyüşü” düzenleme hakkının ihlal edildiğine hükmetti.
Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK), dönemin DİSK Başkanı Kani Beko, mevcut Başkanı Arzu Çerkezoğlu ile Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) ve dönemin KESK Başkanı Lami Özgen’in de aralarında bulunduğu başvuruculara 18’er bin lira manevi tazminat ödenecek.
Anayasa Mahkemesi, daha önce de 1 Mayıs 2009'da Şişli Pangaltı'dan Taksim Meydanı'na yürümek isteyenlere karşı polis saldırısıyla ilgili de “toplantı ve gösteri hakkı ihlal edildiğine” karar vermişti.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) de Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'nun 1 Mayıs 2007’deki Taksim eylemine saldırıyla ilgili başvurusunda, Türkiye’nin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin örgütlenme özgürlüğünü düzenleyen 11. maddesini ihlal ettiğine karar vermişti.
AİHM konuyla ilgili ikinci kararını da 2008 yılındaki müdahaleye dair verdi. DİSK ve TTB’nin başvurusuyla açılan ikinci davayı karara bağlayan AİHM, Türkiye’yi 1 Mayıs 2008’de Taksim meydanındaki polis şiddetinden suçlu buldu ve tazminata mahkum etti.
AVUKAT MERİÇ EYÜBOĞLU DEĞERLENDİRDİ
AYM Kararı: 1 Mayıs 2009'da Toplantı ve Gösteri Hakkı İhlal Edildi
Kararda “ortak hafıza” vurgusu
Kararda, “1 Mayıs'ı Taksim Meydanı’nda kutlamak isteyen başvurucuların gösteri ve yürüyüş hakkına yönelik olarak zor kullanmak suretiyle dağıtılması şeklindeki müdahalenin zorunlu bir toplumsal ihtiyacı karşıladığı ve demokratik bir toplumda gerekli olduğu ilgili ve yeterli gerekçelerle ortaya konulmamıştır. Bu nedenlerle Anayasa’nın 34. maddesinde güvence altına alınan toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır” dendi.
AYM’nin gerekçeli kararları, bugünkü Resmi Gazete’de yayımlandı.
DİSK: Taksim Yasağı, Hukuk Tanımazlık
1977’ye atıf
Mahkemenin kararında, “Taksim'in 1977 yılında yaşanan ve 34 kişinin ölümüyle sonuçlanan olaylar nedeniyle başta sendikalar ve işçiler olmak üzere toplumun belli kesimleri için sembolik bir değer olduğu” belirtildi:
“Bu nedenle işçi ve sendika kültürünün yapı taşlarından biri olan Taksim Meydanı yalnızca 1 Mayıs günü orada olanların dayanışmasının değil, aynı zamanda emekçilerin ortak hafızasının varlığını göstermektedir.
Bu durumda kendisini o kültürün bir parçası olarak gören her kişinin 1 Mayıs günlerinde Taksim Meydanı'nın ifade ettiği anlamı doğrudan tecrübe etmek ve edindiği tecrübeyi kuşaklar boyunca aktarmak için burada bulunma hakkı vardır.
1 Mayıs’ın Taksim Meydanı ile özdeşleşmesi nedeniyle anılan mekanın sınırlanması aktarılmak istenen düşüncenin de sınırlanmasına neden olmaktadır.”
MEKANIN HAFIZASI YA DA TAKSİM MEYDANI PROJESİ
Arzu Çerkezoğlu: Taksim 1 Mayıs alanıdır
7 yıl sonra karar
Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) ile Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK), 2014 ve 2015 yılları 1 Mayıs İşçi Bayramı kutlamalarının Taksim'de yapılmasını engelleyen Valilik kararlarını AYM’ye taşımıştı.
Başvurularda, Valilik kararıyla Taksim Meydanı’nda kutlama yapılmasının engellendiği, kutlama amacıyla alana giden sendika ve birlik temsilcilerine polis tarafından tazyikli su, plastik mermi ve biber gazıyla orantısız biçimde müdahale edildiği belirtilerek, “toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı” ile “kötü muamele yasağının ihlal edildiği" öne sürüldü.
AYM, 2016 yılında yapılan başvuruları gündemine alarak 7 yıl sonra karara bağladı. “Kötü muamele yasağının ihlal edildiği” iddiasını dayanaktan yoksun bulan Yüksek Mahkeme, “toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme” hakkının ise ihlal edildiğine karar verdi.
AYM kararında, başvurucu sendika ve birliklerin Taksim Meydanı'nda 1 Mayıs kutlamalarını yapmak üzere Valiliğe bildirimde bulundukları ancak Valiliğin, "Taksim Meydanı'nın 1 Mayıs etkinliklerinde kullanılmak üzere belirlenen alanlardan biri olmaması ve kamu düzeninin bozulacağına dair bazı kaygılar nedeniyle bu talebi reddettiği" anımsatıldı. Göstericilere kutlamalar için farklı bir yer önerildiği belirtilen kararda, Taksim Meydanı’nın ise sınırlı sayıdaki bazı sendika temsilcilerine açıldığı ifade edildi.
AİHM’den 10 Yıl Sonra 1 Mayıs Kararı
1 Mayıs’ın 2009 yılında kanuni düzenlemeyle dayanışma günü ilan edildiği ve 2009, 2010, 2011 ve 2012 yıllarında Taksim'de kutlanıldığı ve bu gösterilere müdahale edilmediği anımsatılan kararda, “Somut olayda idare ve yargı mercii, toplantı veya gösteri yürüyüşünün amacını, mahiyetini ve katılımcı sayısını göz önünde bulundurarak etkinliğin gerçekleştirme imkanı olup olmadığını, somut müdahalenin kamu düzenini ve üçüncü kişilerin haklarının kullanılması amacı çerçevesinde gerçekleştirilip gerçekleştirilemeyeceğini değerlendirmemiştir” dendi.
AYM, “Taksim Meydanı'nın idarece önceden belirlenen toplantı alanlarından biri olmadığı şeklindeki gerekçe, tercih edilen mekanda toplantı yapılmasını tamamen yasaklamak için yeterli kabul edilemez” değerlendirmesinde bulundu. (AS)
