BMGK, Gazze kararında anlaşamadı
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde, (BMGK) Gazze'de insani yardımlara ilişkin üzerinde müzakereler yürütülen ancak anlaşma sağlanamayan karar tasarısının oylanması, dördüncü kez ertelendi.
ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Linda Thomas-Greenfield, BMGK üyelerinin kapalı oturumundan sonra yaptığı açıklamada, son bir haftadır Birleşik Arap Emirliklerinin sunduğu Gazze karar tasarısı üzerinde yoğun çalışmalar yürüttüklerini belirtmişti.
Greenfield, kabul edilmesi halinde kararın ihtiyaç sahiplerine insani yardım sağlayacağını, karar tasarısının talep ettikleri değişiklerle birlikte sunulması halinde tasarıyı destekleyeceklerini dile getirmişti.
Ancak beklenen oylama dün de gerçekleşmedi ve dördüncü kez ertelendi.
“Çatışmalara ara” talebi kalktı, acil adım çağrısı geldi
Karar tasarısının ilk halinde tartışma yaratan ve ABD'nin karşı çıktığı hususlardan biri, insani yardımların engelsiz erişimi için "çatışmalara ara verilmesi" talebi olmuştu.
Anadolu Ajansı'nın edindiği yeni tasarıda, bunun yerine Gazze'de genişletilmiş insani yardımların kesintisiz ve güvenli erişimi için "acil adım atılması" ve çatışmalara sürdürülebilir bir şekilde ara verilmesi için gerekli koşulların oluşturulması çağrılarına yer verildi.
“Yardımların denetlenmesine” itiraz
Tartışmalara neden olan bir diğer husus ise karar tasarısındaki "BM Genel Sekreteri'nden yardımların denetlenmesi için bir mekanizma kurması" talebiydi.
Yoğun müzakerelerin sonunda taraflar, mekanizma yerine "Gazze'deki sivil topluma yardımların ulaşımını hızlandırmak için Genel Sekreterin Kıdemli İnsani ve Yeniden Yapılanma Koordinatörü" ataması üzerinde mutabık kaldı.
Karar tasarısında, Genel Sekreter tarafından atanacak koordinatörün Gazze'ye yardımların sevkiyatını hızlandırmak ve kolaylaştırmak için bir mekanizma kurması talep edildi.
Koordinatör atamasının da bir an önce yapılması çağrısında bulunulan tasarıda, gerekli personel ve teçhizatın sağlanacağı koordinatörün BM yetkisiyle çalışacağı ve BMGK uyarınca kendisine verilen görevleri yerine getireceği bildirildi.
Koordinatörün, insani yardımların türünü teyit etmesi istenen karar tasarısında, aynı zamanda söz konusu kişiye insani yardım sevkiyatını "kolaylaştırma, koordine etme, denetleme ve teyit etme" görevleri verildi.
Karar tasarısında, koordinatörün BMGK'ye çalışmaları hakkında ilk 20 günün ardından bilgi vermesi istenirken, tüm taraflara koordinatörle iş birliği halinde hareket etme çağrısı yapıldı
Gıda, su, temizlik malzemesi, elektrik
Gazze'deki sivil topluma yardımların "yeterli miktarlarda aktarılması" gerektiğinin altı çizilen karar tasarısında, buna gıda, su, temizlik malzemesi, elektrik, telekomünikasyon ve tıbbi servislerin dahil olduğu ifade edildi.
Tasarıda, Gazze'ye temel gıda ve servislerin ithalatının tekrar başlamasının önemine değinilirken, yardımların "sapma" olmadan sivil halka ulaştırılması gerektiği vurgulandı.
Tüm taraflara uluslararası hukuk ve uluslararası insancıl hukuk uyarınca sivilleri koruma görevini yerine getirmeleri çağrısı yapılan karar tasarısında, tarafların Gazze'ye yardımların erişimini artırmak için tüm mevcut yollarının kullanımını kolaylaştırmaları talep edildi.
Yardımların dağıtımı için gerekli yakıtın sağlanması istenilen tasarıda, hastaneler, tıbbi tesisler, okullar, ibadet alanları ve BM tesisleri ile personeli, tıp personeli ve araçlarının uluslararası insancıl hukuk uyarınca korunması gerektiğinin altı çizildi.
Ne olmuştu?
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, görev süresi boyunca yetkisini ilk kez kullanarak Gazze’deki insani felaketin önlenmesi için BM Şartı'nın 99. maddesini işletmiş ve 6 Aralık'ta BMGK'ye mektup göndermişti.
Guterres, "Güvenlik Konseyi üyelerini insani felaketin önlenmesi için baskı yapmaya çağırıyorum ve insani ateşkesin ilan edilmesi talebimi tekrarlıyorum. Bu çok acil" dedi.
Bunun ardından 8 Aralık'ta BMGK'de yapılan oylamada Gazze'de acilen insani ateşkes talep edilen karar tasarısı ABD tarafından veto edidi.
ABD, BM Genel Kurulu'nda 13 Aralık'ta 153 ülkenin "evet" oyu kullandığı Gazze'de acilen insani ateşkes talebinde bulunulan karar tasarısı için de "hayır" oyu kullanan 10 ülkeden biri oldu. ABD daha önce 16, 18 ve 25 Ekim'de de BMGK'de Gazze'ye ilişkin sunulan karar tasarılarını veto etmişti.
BMGK'de 7 Ekim'in ardından çok sayıda oturum düzenlenmiş ve birçok karar tasarısının veto edilmesinin ardından Gazze'de çatışmalara "acil ve uzatılmış ara verilmesi" talep edilen 2712 sayılı karar 15 Kasım'da kabul edilmişti.
2023 Filistin-İsrail Savaşı
(AS)
