Bozcaada ve Marmara Denizi’nde risk altındaki mercanlar inceleniyor

Nesli tehlike altındaki taş ve altın mercan kolonilerinin zarar görmesini engellemek için yürütülen projede bilim insanları, elde edecekleri verileri ve çözüm önerilerini rapor halinde sunacak.

İstanbul

Bozcaada ve Marmara Denizi’nde risk altındaki mercanlar inceleniyor

* Fotoğraflar ve Kaynak: Anadolu Ajansı.

Kuzey Ege ve Marmara Denizi'nin güneyinde başlatılan "Türkiye Kıyıları Mercan Resif Deniz Doğa Alanlarını Geliştirme, Koruma, İzleme ve Yönetimi Projesi" kapsamında Bozcaada ve Marmara Adası'nda nesli tehlike altında olan mercan habitat karakterleri ve biyolojik çeşitlilik inceleniyor.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye Temsilciliğinin gözetimiyle, Çanakkale Sualtı Spor Kulübü Derneği tarafından yürütülen projede 6 bilim insanının yanı sıra sivil toplum kuruluşları bulunuyor.

Akdeniz orijinli olan ve nesli tükenme tehdidi altındaki taş mercan ya da "cladocora caespitosa" ve altın mercan ya da "savalia savaglia"nın yoğun dağılım gösterdiği Bozcaada ve Marmara Adası kıyı sularında başlayan bilimsel izleme çalışmaları yaklaşık bir sene sürecek.

Bilimsel çalışmalar tamamlandıktan sonra mercanların zarar gördüğü tehdit ve etkenlerin oranı, Ağustos 2023'e kadar ilgili kurum ve kuruluşlara kitap halinde raporlanacak. Mercanların aldığı hasarın boyutuna göre koruma tedbirleri alınmasına yönelik yol haritası belirlenecek.

En az 70 dalış planlanıyor

Proje kapsamında yasadışı balıkçılık faaliyetleri, bilinçsiz avlanma ve çapa atımı nedeniyle zarar gören mercan kolonilerine ilişkin farkındalık oluşturmak için bilinçlendirme çalışmaları da yürütülecek.

Her iki bölgede de dalış yapan araştırma ekibi, şu anda Marmara Adası civarında çalışmalarına devam ediyor. Yıl sonuna kadar en az 70 dalış yapmayı planlayan ekip, nesli tehlike altındaki türlerin yaşam alanı olan bölgedeki balık ağlarının ve Marmara'da müsilajın tahrip ettiği alanları da kayıt altına alıyor.

"Durum son derece vahim"

Projenin bilimsel danışmanlığını üstlenen Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Deniz Teknolojileri Meslek Yüksekokulu Sualtı Teknolojisi Programı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Barış Özalp, Anadolu Ajansı muhabirine, iki Akdeniz mercan türünün neslinin tehlike altında olmalarına rağmen henüz korunma önlemi alınmadığını söyledi.

Akdeniz'de korunan bu türlerden özellikle 2 bin 700 yıl önce yaşamış fosil kayıtları dahi bulunan altın mercanın balıkçı ağları ve atılan çapalar nedeniyle ciddi risk altında olduğunu anlatan Doç. Dr. Özalp, mercanların korunması ve hassasiyetle izlenmesi gerektiğini vurguladı.

Özalp, Marmara Adası'nda yaşam süren ve Hayırsız Adacık'ta yoğun yayılımı olan "savalia savaglia mercanı" dallarının üzerine köpek balıklarının yumurta bıraktığını, denizatı yumurtalarının bulunduğunu ve üzerlerinde balık ağları gördüklerini aktardı.

Yüksek biyoçeşitlilik oluşturan bu bölgelerde acil eylem planları doğrultusunda önlemler alınmasının önemine dikkati çeken Özalp, "Habitatlarda yapılan incelemelerde ezilmiş veya dalları kırılmış mercan kolonilerine rastlıyorsunuz. Durum son derece vahim," dedi.

Mercan resifleri hakkında

Deniz ekosisteminin yaklaşık yüzde 25'i; türlerin barınması, yuvalanması ve yumurtlaması için habitat meydana getiren mercan resiflerinin etrafında konuşlanıyor.

Mercan resifleri, deniz ekosistemini sağlamlaştırmanın yanı sıra, fırtına ve kıyı şeridi aşınmasından korunmayı sağlıyor.

Milyonlarca insanın geçim kaynağı balıklar ve diğer deniz canlıları için yaşam alanı olmasının yanı sıra büyük dalgalara, fırtınalara ve sellere karşı set çekerek kıyıların korunmasına katkıda bulunuyor.

Öte yandan mercan resifleri, okyanusun en tehdit altındaki ekosistemleri arasında. İklim krizinin etkisiyle gelen kirliliğe, yükselen deniz sıcaklıklarına ve suda çözünen karbondioksit (CO2) emisyonlarının neden olduğu değişimlere karşı savunmasız oluyor ve bozulmaya başlıyor.

Küresel Mercan Resifi İzleme Ağı'nın (GCRMN), Ekim 2021 tarihinde The Week dergisinde yayımlanan araştırmasına göre, 2008-2019 yıllarında iklim krizi nedeniyle mercanların yüzde 14'ü yok oldu.

Mercan resifinin durumunun analiz edildiği en büyük araştırma olan çalışma kapsamında 73 ülkeden 300 bilim insanı veri topladı.

Bilim insanları, küresel ısıtma nedeniyle deniz yüzeyinin sıcaklığının artmasının mercanların zarar görmesinde ana faktör, aşırı avlanma ve kıyıda artan faaliyetlerin mercanların yok olmasında etken olduğunu belirtti.

(TY)