Çin’den Tayvan hava sahasına “şimdiye kadarki en büyük ihlal”

* Fotoğraf: Anadolu Ajansı (AA) - Arşiv

Tayvan Savunma Bakanlığı, bu sabah aralarında savaş uçakları ve insansız hava araçları da olmak üzere Çin'e ait 71 askeri hava aracının Tayvan'ın "Hava Savunma Tanımlama Bölgesi"ne girdiğini açıkladı.

Reuters ve The Guardian gibi uluslararası haber ajansları ve gazeteler, bunun Çin'in "kendi toprağı" olarak gördüğü Tayvan'ın hava sahasına yönelik şimdiye kadar görülen en büyük ihlali olduğunu yazdı.

Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, bu sabah Tayvan adasının çevresinde ayrıca Çin'e ait yedi savaş gemisi de görüldü.

Savunma Bakanlığı, hava ve deniz araçlarının elektronik takip araçları, devriye uçakları, gemiler ve yer füze sistemleriyle izlendiğini açıkladı.

Söz konusu uçuş ve seyir faaliyetleri ise Çin ordusunun dün (25 Aralık) "Tayvan ile ABD'nin artan gizli yakınlaşmasına karşı" Tayvan adası çevresinde askeri tatbikat yaptığını bildirmesinin ardından geldi.

Çin Halk Kurtuluş Ordusu Batı Cephesi Komutanlığı, tatbikata ilişkin açıklamasında, "Tayvan çevresinde kuvvetler arası müşterek acil durum devriyesi ve saldırı ateş talimi faaliyeti yürütüldüğünü" söylemişti.

"ABD'deki yasa 'Tek Çin' ilkesini ihlal etti"

Euronews'ün de hatırlattığı üzere, Çin'in Tayvan çevresindeki tatbikatı ise ABD'de 2023 Ulusal Savunma Yetki Yasası'nın 23 Aralık'ta Başkan Joe Biden'ın imzalamasıyla yürürlüğe girmesinin ardından geldi.

2023 mali yılı için ABD'nin savunma harcamalarını gerekçelendiren yasada, "Çin'in çok boyutlu tehditlerine" dair hükümlerin yanı sıra "Tayvan'ın kendi savunmasını güçlendirmesine destek" için 5 yılda 10 milyar dolara kadar askeri yardım sağlanmasını öngören düzenleme de vardı.

Çin ise Biden'ın onayladığı yasa nedeniyle ABD'yi protesto etmiş, Çin Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, yasanın "tek Çin" ilkesini ihlal ettiği belirtilerek, "Tayvan, Çin'in Tayvanı'dır. Çin'in iç işlerine hiçbir dış müdahale kabul edilemez" denilmişti.

Pelosi'nin Tayvan ziyaretinden bugüne

Çin'in, ABD'nin Demokrat Partili Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin 2 Ağustos 2022'deki ziyaretinin ardından Tayvan çevresindeki askeri devriye faaliyetlerini ve Tayvan Boğazı'nı ayıran itibari "orta çizgi"yi geçtiği uçuşları düzenli hale getirdiği gözleniyor.

Pelosi, Çin'in "kendi toprağı" olarak gördüğü adayı 25 yıl aradan sonra ziyaret eden ilk ABD Temsilciler Meclisi Başkanı olmuştu. Ziyaret, adayı topraklarının parçası olarak gören Çin'in tepkisini çekmişti.

Çin ordusu, ziyaretin ardından ada çevresinde askeri tatbikatlar başlatmış, 7 gün süren tatbikatlar Tayvan çevresinde fiili abluka oluşturmuştu. Gerçek silah ve mühimmatın kullanıldığı tatbikatlar sırasında Çin ana karasından ateşlenen güdümlü füzeler, Tayvan yakınlarındaki sulara düşmüştü.

Pekin, "tek Çin ilkesi"ne atıfta bulunarak Tayvan'ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik ilişkiler kurmasına, Birleşmiş Milletler'de (BM) ve diğer uluslararası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor, kendisini tanıyan ülkelerin Tayvan ile diplomatik ilişkileri kesmesini şart koşuyor.

Çin-Tayvan anlaşmazlığı

Çin'de İkinci Dünya Savaşı'nın ardından çıkan iç savaşta Mao Zedong liderliğindeki Çin Komünist Partisi'nin (ÇKP) 1949'da iktidarı ele geçirmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurulması üzerine Chiang Kai-shek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi üyeleri, Tayvan'a yerleşip 1912'de kurulan "Çin Cumhuriyeti" iktidarının adada devam ettiğini söyleyerek bağımsızlık ilan etti.

Bu girişim, Çin tarafından kabul edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971'e kadar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu'nda Çin'i temsil etti.

1950'ler ve 1960'larda çok sayıda ülkenin diplomatik ilişki tercihini Çin Halk Cumhuriyeti'ne çevirmesinin ardından 1971'de BM Genel Kurulu'nda yapılan oylamada, Pekin hükümetinin Çin'in tek meşru temsilcisi kabul edilmesiyle Tayvan'ın uluslararası örgütlerdeki konumu belirsiz hale geldi.

Pekin yönetimi, "Tek Çin" ilkesini benimseyerek Tayvan'ın kendi topraklarının parçası olduğunu savunuyor.

Çin, boğaz ve çevresindeki askeri varlığının yanı sıra Tayvan'ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik ilişkiler kurmasına, BM'de ve diğer uluslararası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor. (SD)