El Salvador’da “insan hakları krizi”: Yetişkin nüfusun yüzde 2’si hapiste

20 Ocak 2022 / Erdoğan-Bukele görüşmesinden. (Foto: AA)

Uluslararası Af Örgütü, Orta Amerika ülkesi El Salvador'daki insan hakları ihlallerine dikkat çeken yazılı bir açıklama yaptı.

2019'dan bu yana El Salvador Devlet Başkanı olan Nayib Bukele döneminde ülkenin bir "insan hakları krizine sürüklendiği" ifade edilen açıklamada, "çete şiddeti" arttığı için 27 Mart'tan beri devam eden olağanüstü hal koşullarında büyük insan hakları ihlalleri işlendiğinin altı çizildi.

Buna göre, son 3 yıl içinde binlerce kişi keyfi gözaltılar ve usule uygun yargılanma hakkının ihlal edildiği durumlar ile karşılaştı, gözaltındayken işkence ve kötü muameleye maruz bırakıldı. Af Örgütü'nün açıklaması en az 18 kişinin gözaltındayken hayatını kaybettiğini ortaya koydu.

Rapora göre, Mart 2022'de sadece iki günde 87 kişinin öldürülmesi sonucunda El Salvador Devlet Başkanı Bukele olağanüstü hal ilan etmişti. Bunu takip eden 2 ay içinde ise 36 binden fazla kişi tutuklandı.

The Guardian gazetesinin haberine göre, konuyla ilgili hafta başında açıklama yapan El Salvador Güvenlik Bakanı Gustavo Villatoro, "çeteler ile savaş" başladığından bu yana 31 bin 163'ü erkek ve 5 bin 114'ü kadın olmak üzere toplam 36 bin 277 kişinin tutuklandığını duyurdu.

Yerel medya da Mayıs sonu itibariyle ülkenin 18 yaş üstü yetişkin nüfusunun yüzde 1,7'sinin tutuklu olduğunu yazdı. Bu ise ülkedeki mevcut hapishane kapasitesinin yüzde 250'den fazla dolu olması demek.

Çocuklar, gazeteciler, sivil toplum

Dahası, El Salvador Kapsamlı Çocuk ve Genç Gelişimi Enstitüsünün verileri olağanüstü hal ilanından 17 Mayıs tarihine kadar geçen sürede 18 yaşın altında en az bin 190 çocuğun gözaltına alındığını ve bu kişilerin çocuk gözaltı merkezlerinde tutulduğunu ortaya koydu. Bu kişilerin çoğu, "yasadışı örgütlere veya terör örgütlerine üyelik" ile suçlanıyor.

Ülkedeki gazeteci, hak savunucusu ve yargı mensuplarının da baskı ile karşı karşıya olduğunu söyleyen Uluslararası Af Örgütü'nün bu bağlamda konuştuğu beş El Salvadorlu gazetecinin üçü devlet ya da üçüncü kişilerin tacizi sebebiyle evini ya da ülkeyi terk etmek zorunda kalmış.

Çeteler konusunda haber yapan gazetecilerin kriminalize edilme ve 15 yıla kadar hapis cezası alma riskinin bulunduğu ülkede kamu görevlileri ve resmi yayın organları da gazeteci, hak savunucusu ve araştırmacıları "çeteler ile bağlantıları olmak" ile suçlayabiliyor.

"Yoksul halk kriminalize ediliyor"

Ülkedeki hak ihlallerine ilişkin açıklama yapan Uluslararası Af Örgütü Amerika Direktörü Erika Guevara-Rosas, bundan üç yıl önce Devlet Başkanı Bukele ile görüştüklerinde "insan haklarına saygı göstereceğini taahhüt ettiğini" hatırlatı. Guevara-Rosas, özetle şu açıklamada bulundu:

"Fakat Nayib Bukele o günden bugüne sözünü tutmak konusunda tekrar tekrar başarısız oldu... El Salvadorlu yetkililer çeteleri cezalandırma bahanesi ile yaygın ve aleni insan hakları ihlalleri işliyor ve yoksulluk içinde yaşayan insanları kriminalize ediyor.

"Çetelerin sebep olduğu şiddetteki dramatik artışa ve ülkenin karşı karşıya kaldığı tarihi kamu güvenliği sorunlarına etkili bir karşılık vermek yerine El Salvador halkını bir trajediye maruz bırakıyorlar.

"Halihazırda yoksulluk içinde ve sağlık hizmetleri, eğitim ve içme suyuna erişemeden yaşayan ailelerin şimdi de sadece aile üyelerinin nerede ve nasıl olduğu ile ilgili değil tutuklanma sırasının onlarda olup olmadığı konusunda endişelenmek zorunda olduğunu duymak korkunç.

"Çete şiddetine maruz kalanlar bir an önce adalete kavuşmayı hak ediyor; fakat bu yalnızca usule uygun yargı süreçleri ve etkili cezaları beraberinde getirecek güçlü soruşturmalar ile başarılabilir." (SD)