“Elektrik, su ve doğalgaz altyapısı çöktü, kurtarma ekipmanı eksik”

Fotoğraf: TMMOB

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB), deprem bölgelerindeki şube ve temsilcilikleriyle yaptıkları görüşmeler sonucu ön rapor hazırladı.

Raporda, depremden etkilenen kentler ve ilçelerindeki ulaşım, yıkım, altyapıya dair şu bilgiler yer aldı:

Hatay

Çok sayıda bina yıkılmış durumda olduğu halde arama kurtarma çalışmaları organize edilememiş durumdadır. Çalışmalar bölge halkının ve gönüllülerin de çabasıyla el yordamıyla yürütülmektedir.

Depremde Hatay Antakya’da bulunan Özel Akademi Hastanesi ile İskenderun Devlet Hastanesi’nin yoğun bakım ünitesinin bulunduğu 6 katlı A blok yıkılmış, Hatay Havalimanı pisti de yarılarak kullanılamaz hale gelmiştir.

Kamu binaları ve belediye binası kullanılamaz durumdadır.

Ulaşım altyapısı çalışmamaktadır.

Belediyenin oluşturduğu kriz masası bulunmamaktadır. Sadece valiliğin AFAD üzerinden oluşturduğu bir kriz masası vardır.

Göçüklerin haricinde binaların büyük çoğunluğu hasarlı ve yeniden kullanılamayacak durumdadır.

Kentte ilk iki gün hiçbir alanda organize bir çalışma yürütülmemiştir. Kriz merkezi kurulmamış, arama- kurtarma çalışmalarına başlanmamıştır. Aktif olarak çalışan arama kurtarma ekibi sayısı ihtiyacın çok çok altındadır.

Merkez belediyelerin bazılarında iş makinası ve kurtarma ekipleri varken, bazı merkez belediyelerinde hiçbir iş makinası, kurtarma ekipmanı yoktur.

Sokaklarda cenazeler bulunmaktadır. Defin işlemleri için dahi iş makinesi kepçe ve kürek temin edilememiştir.

Tüm işletme ve işyerleri kapalıdır. Hiçbir ihtiyaç karşılanmamaktadır.

Barınmaya yönelik herhangi bir adım atılmadığından halk pazar yeri vb. açık alanlarda toplanmış durumdadır.

Kentte elektrik, su ve doğalgaz altyapısı çalışmamaktadır.

Gıda tedariğinde ciddi problem mevcuttur. Kente ilk iki gün yardım tırları ulaştırılamamıştır. Adana-Konya yolu üzerinde çok ciddi sayıda iş makinası, yardım tırı bulunmaktadır. AFAD tarafından bekletildiği düşünülen bu malzemelerin ivedilikle bölgeye ulaştırılması gerekmektedir.

Gerek afetzedeler için gerekse arama-kurtarma ekipleri için tuvalet ihtiyacı en önemli sorunlardan biridir. Acilen seyyar tuvaletler kurulması gerekmektedir.

Bir başka önemli sorun ise temiz içme suyu temininde yaşanan sıkıntıdır. AFAD merkezinde içme suyu tırları olduğu bilinmektedir. Ancak dağıtım henüz yeterince sağlanamamıştır.

Başta akaryakıt, barınma (çadır / uyku tulumu), aydınlatma olmak üzere tüm temel gereksinimlerin karşılanmasına ihtiyaç duyulmaktadır.

İskenderun

Hiçbir AFAD ve Kızılay yetkilisi bulunmamaktadır. Vatandaşlar arama- kurtarma çalışmalarını kendi imkânlarıyla yürütmektedir. İş makinaları henüz gelmeye başlamıştır.

Barınma sorunu çözülmemiştir. Konteynırlar henüz gelmeye başlamıştır.

Herhangi bir yemek organizasyonu yoktur. Vatandaşlar kendi olanaklarıyla topladıkları yardımları bölgede dağıtmaktadır.

Sağlık hizmeti verilmemektedir. Devlet hastanesi yıkıldığı için hastalar Adana ve Mersin’e taşınmaktadır.

Ulaşım sıkıntılı bir şekilde devam etmektedir.

Hasar tespit çalışmalarına başlanmamıştır.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denizcilik Genel Müdürlüğü, deprem nedeniyle İskenderun Limanı'nda rıhtımda yer yer çökmeler olduğunun tespit edildiğini bildirmiştir.

İskenderun Limanında konteyner devrilmesi sonucunda çıkan yangın halen söndürülememiştir.

Malatya

Deprem nedeniyle tarihi Yeni Camii kısmen yıkılmış, Malatya Havalimanı terminal binasında hasar meydana gelmiştir. Sivil hava trafiğine kapalı bulunan havalimanı, insani yardım ve arama kurtarma uçuşlarına açıktır.

Malatya’da bulunan Özel Divan ve Özel Gözde hastaneleri yıkılmıştır.

Malatya’da yeterli olmamakla birlikte lokal olarak belli bölgelerde AFAD ve Kızılay ekibi bulunmaktadır. Ancak yeterli düzeyde uzman arama-kurtarma ekipleri yoktur.

Barınma alanlarındaki yetersizlik nedeniyle vatandaşlar arabalarında kalmaktadır. Yemek organizasyonu eksik ve yetersizdir.

Hali hazırda Malatya Hal binası önüne yardım turları gelmiştir ancak valilik tarafından organize edilemediğinden dağıtım yapılamamıştır.

Ulaşım sorunlu durumdadır.

Devamlı artçı depremler olmasından dolayı henüz hasar tespit çalışması başlamamıştır.

Adana

10 kat ve üzeri 21 bina yıkılmış durumdadır. Yıkılan binaların yüksek katlı olması nedeniyle can kaybı fazladır.

Özellikle yeni yerleşim bölgelerinde çok fazla ağır hasarlı bina bulunmaktadır. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü hasar tespitlerini yapıp tahliye süreçlerini tamamlamıştır.

Kamu binalarında ve hastanelerde bir hasar bulunmamaktadır.

Afet yönetim sürecinde genel durum diğer illere göre iyi durumdadır.

Öncelikli olmamakla birlikte hazır gıda ve su ihtiyacı burada da bulunmaktadır.

Kentte su ve elektrik vardır ve hizmetler sağlanmaktadır.

Osmaniye

Güneyinde yıkım çok fazladır. Eski binalar tamamen çökmüş durumda olup yeni yapılar ayakta ancak hasarlı durumdadır. Özel hastaneler ise kullanılamaz durumdadır. Bazı kamu binaları hasarlı durumdadır.

Osmaniye’de AFAD ve Kızılay görevlileri mevcuttur ancak dışarıdan destek kabul edilmemektedir. Çadırlar ve kamplar kurulmuştur fakat henüz yeterli kapasitede değildir.  Sadece hiç imkânı olmayanlar kamplara alınmaktadır.

Şehirde elektrik kısıtlı bir şekilde verilmektedir. Bu nedenle temel ihtiyaçlara erişim kısıtlıdır. Ekmek üretilememektedir. Temel besin gıdalarına erişim çok sıkıntılıdır. Depremzedelerin besin ihtiyacı yeterince karşılanamamaktadır.

AFAD ile görüşülmesine rağmen yemek konusuna çözüm üretilememiştir. Kısıtlı da olsa dışardan gelen bazı yardımlar vardır.

Su kesik kesik gelmektedir ancak çamur gibi olduğu için temiz su ihtiyacı karşılanamamaktadır.

Evlere girilemediği için sert kış koşullarında ısınma problemi bulunmaktadır.

Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü yapı denetimlerle ekipler oluşturarak hasar tespit çalışmalarına başlamıştır. Ancak İMO’dan yardım talep edilmemiştir.

Urfa

AFAD ve Kızılay ekipleri afet yönetim sürecini yürütmeye çalışmaktadır. Ancak hazırlıksız olunduğu için müdahaleler yetersiz kalmaktadır.

Çok fazla yaralı çocuk bulunmaktadır.

Sağlık hizmeti şehirde yok denecek kadar azdır.

Kurulan çadırlar yetersizdir ve özellikle kırsalda barınma sorunu mevcuttur.

Kent merkezinde su vardır fakat elektrik yoktur. Kırsalda ise durum daha da kötüdür.

Gıda ihtiyacı karşılanamamaktadır.

Altyapı yetersiz olduğu için trafik sorunu bulunmaktadır.

Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü yapı denetim kuruluşlarıyla ekipler oluşturarak hasar tespit çalışmalarına başlamıştır.

Adıyaman

Şehir merkezinde 400-500 bina yıkılmış olup ayakta kalan binalar da girilemez durumdadır.

Belediye hizmet binası yerle bir olmuştur. Gölbaşı’ndaki bir hastanenin de ağır hasar gördüğü öğrenilmiştir.

Hala enkaz altında olup sesleri duyulan insanlar bulunmaktadır. Ancak kurtarma ekipmanları da arama-kurtarma çalışmaları da yetersizdir. Halen birçok binaya ulaşılmamıştır. İnsan gücüne çok ihtiyaç bulunmaktadır.

Kentte afet yönetimine ilişkin hiçbir koordinasyonun olmadığını söylemek çok da yanlış olmayacaktır.

Gıda desteği gelmekte ancak her yere ulaştırılamamaktadır. Köylerden sürekli olarak yardım talebi gelmektedir. Bazı köyler için gönderilen gıda malzemesi yardımları AFAD tarafından alıkonarak şehir merkezine çekilmiştir ve oluşturulan çadır kent bölgelerine dağıtılmıştır.

AFAD koordinasyonu tek başına yürütmeye çalışmakta ancak başarılı olamamaktadır. İnsan gücü ve koordinasyon eksiğinden dolayı gelen yardımlar eşit bir şekilde dağıtılamamaktadır.

Şehirde alektrik ve su kesintisi devam etmektedir. Özellikle su kesintisi temiz suya ulaşımda ciddi bir sorun yaratmaktadır.

Ağır kış şartları nedeniyle barınma sorunu da ciddi boyuttadır. Herkes araçlarda yatmaktadır ve yakıt sorunu da devam etmektedir.

Kentte hasar tespit çalışmalarına henüz başlanmamıştır.

TTB Genel Sekreteri Vedat Bulut, Adıyaman’daki hastaneler hasar gördüğü için 3 sahra hastanesi kurulacağını bilgisini vermiştir.

Maraş-Elbistan

Maraş ve Elbistan’da çok fazla yıkım bulunmakta. Her sokakta en 3-4 bina yıkılmış, bazı sokaklardaki binalar ise tamamen yıkılmış durumdadır.

İlk gözlemlere göre Maraş’ta da Elbistan’da da koordineli bir çalışma yürütülememektedir.

Elbistan’da da tüm ilçede ancak 2-3 binada arama kurtarma çalışması yapılmaktadır. Bunlardan da yalnızca bir tanesinde profesyonel ekip çalışmaktadır. Halen çalışmalara başlanmamış bina sayısı oldukça fazla olup sivil yurttaşlar enkaz altında kalanları kendi imkanlarıyla çıkarmaya çalışmaktadır.

Bugün itibariyle kente ve ilçeye ulaşım sağlanmaktadır.

Yollar açıldığı için gıda sorununun kısmen çözülmeye başlandığı söylenebilir.

Barınma ve ısınma sorunu ise halen ciddiyetini korumaktadır. Çadırlar kurulmaya başlanmıştır ancak merkeze uzak ve az sayıdadır.

Hasar tespitine dair bir çalışma henüz yoktur. Ancak yapıların çoğunun kullanılamaz durumda olduğunu söylemek mümkündür.

Antep

İlk iki gün depremden en çok etkilenen Islahiye ve Nurdağı’nda arama-kurtarma çalışmaları yapılamadı. An itibariyle arama- kurtarma çalışmaları AFAD koordinasyonunda Belediyenin iş gücü ve araç, ekipman desteği ile gönüllü kuruluş ve ekipler ile devam etmektedir.

Doğalgaz kesintisi nedeniyle ekmek ve yemek üretimi büyük ölçüde kesintiye uğramış durumdadır.

Isıtıcı ve jeneratör ihtiyacı karşılanmaya çalışılmaktadır.

Gıda, ilaç, battaniye, ekipman vb. yardımlar AFAD koordinasyonunda belirlenen noktalarda toplanarak dağıtılmaktadır.

Spor salonları, hasar görmemiş az katlı sosyal tesisleri depremzedelere açılmıştır. Çadır hazırlıkları ve temini devam etmektedir.

Barınma sorunları, çadır/kurumların tesisleri gibi desteklerle çözülmeye çalışılmaktadır.

İzahı zor bir koordinasyon eksikliği

Raporun sonuç bölümünde şu değerlendirme yer aldı: “Hiç kuşkusuz bu depremler gerek büyüklüğü gerekse etkilediği alan bakımından ülkemiz tarihinin en yıkıcı depremlerindendir. Ancak depremin ardından iki gün geçmesine rağmen halen çoğu ilimizde etkin ve yeterli düzeyde arama- kurtarma çalışmalarının yapılamaması, geçici barınma alanlarının kurulamaması, vatandaşlarımızın sert kış koşullarında -14 dereceye varan soğukta gecelerini sokakta veya araçlarda geçirmek zorunda kalmaları, depremden kurtulanların kurulamayan aşevlerinden dolayı bir sıcak çaya, çorbaya ulaşamamaları ve açlıkla savaşmaları, ülkenin dört bir yanından gönderilen yardım tırlarının deprem bölgelerine ulaşımının ve dağıtımının yapılmasında yaşanan gecikmeler izahı zor bir koordinasyon eksikliğini işaret etmektedir. Gerek deprem bölgesindeki temsilcilerimizden edindiğimiz gerekse medyaya yansıyan bilgilere göre kent merkezlerinde halen enkaz altında kurtarılmayı bekleyen vatandaşlarımız bulunmaktadır. Kırsal alanda tablo çok daha vahimdir. Asli görevi afet ve acil durumlarda can ve mal kurtarma, sağlık, iaşe, ibate, güvenlik, mal ve çevre koruma, sosyal ve psikolojik destek hizmetlerinin verilmesine yönelik çalışmaları yürütmek olan Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) ve ilgili diğer kamu kurumları bu zorlu sınavda başarılı olamamıştır.

Raporda, bölgeye ulaşım konusunda da bilgi yer aldı.

(AS)