Erdoğan'ın 'kırmızı çizgisi' ve şartları ne oldu?

*Fotoğraf: NATO

Erdoğan, İsveç'in NATO üyeliği ilgili dün NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ve İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ile bir araya geleceği toplantının hemen öncesinde yaptığı açıklamada, "Türkiye'nin Avrupa Birliği'nde önünü açın. Biz de Finlandiya ile ilgili nasıl onun önünü açtıysak, İsveç'in de önünü açalım" şartını koştu.

Ancak günün ilerleyen saatlerinde yapılan üçlü toplantının ardından, İsveç'in NATO'ya üyeliği hakkında uzlaşma sağlandığı açıklandı.

Erdoğan'ın AB üyelik şartı...

Aynı gün içerisinde İsveç'in üyeliği için "Türkiye''nin AB üyeliği" şartını koşan Erdoğan'ın sözlerine AB yetkililerinden ret geldi. Avrupa Komisyonu Baş Sözcü Yardımcısı Dana Spinant, "İki süreci birbirine bağlayamazsınız" dedi.

İsveç'in NATO üyeliği ile Türkiye'nin AB üyelik müzakerelerinin birbiriyle bağlantısı olmadığını belirten Almanya Başbakanı Olaf Scholz da Erdoğan'ın İsveç'in NATO üyeliğine onay için AB üyelik müzakerelerine yeniden başlanması şartını reddetti.

AB konusundaki şartının havada kalması akıllara Erdoğan'ın bir yıllık süreçte İsveç'in NATO'ya üyelik süreciyle ilgili söylediği ve yerine getirilmeyen sözlerini getirdi.

29 Mayıs 2022: Evet diyemeyiz

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı'nın sitesindeki 29 Mayıs 2022 tarihli habere göre, Erdoğan "Erdoğan, Türkiye Cumhuriyeti'nin başında olduğu sürece, teröre destek veren ülkelerin kesinlikle NATO'ya girmesine biz 'evet' diyemeyiz" ifadelerini kullanmıştı.

30 Haziran 2022: "73 terörist" şartı

NATO'nun İspanya'nın başkenti Madrid'deki zirvesi sonrası 30 Haziran 2022'de konuşan Erdoğan, "Hiç şüphesiz bu muhtıra Türkiye ve milletimiz açısından zorlu müzakere sürecinden sonra elde edilmiş diplomatik bir zaferdir... İsveç'in verilmiş olan sözü şudur; 73 teröristin Türkiye'ye iadesi" demişti.

Ancak bugüne dek İsveç'in "73 teröristi iade ettiğine" dair herhangi resmi ya da gayriresmi bir açıklama yapılmadı.

1 Temmuz 2022: Terör listesi, kırmızı çizgimiz

Erdoğan, 1 Temmuz 2022'de Cuma namazı sonrası yaptığı açıklamada, İsveç ve Finlandiya için "Bu bir davet sürecidir. Biz davete evet dedik. Teröre ve teröriste yönelik şartlarımızı ortaya koyduk kabul edildi... FETÖ, PYD ve YPG'yi de sözleşmenin içerisine yerleştirmemeniz gerekiyor dedik. Yan çizmeye kalktılar ama bu bu bizim kırmızı çizgimizdir dedik. Kabul etmeyecek olursanız kesinlikle anlaşmaya evet diyemeyiz. Sonra da kabul ettiler. Nasıl başarıyla çıktığımızın çok güzel bir ifadesidir" demişti.

Fakat, dünkü bildirgede YPG ve "FETÖ" için "terör" ibaresi kullanılmadı.

16 Ocak 2023: Önce 130 teröristi vermeniz lazım

Erdoğan, 16 Ocak 2023'te ise şu açıklamada bulunmuştu: "Maalesef İsveç ve Finlandiya NATO'ya girme noktasında bizden ricada bulundu. Kendileriyle bir araya geldik, konuştuk... Ama biz kendilerine bir şey söyledik. Bak dedik, yani bize eğer sizdeki teröristleri teslim etmeyecek olursanız biz bunu zaten Meclis'ten geçiremeyiz. Meclis'ten bunun geçmesi için her şeyden önce 100'ü aşkın 130 civarında, listeleri de verip, bu teröristleri bize vermeniz lazım. Bunlar maalesef bunu yapamadılar."

Erdoğan'ın bu sözleri üzerine açıklama yapan Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto, "Türkiye'den güncel bir 'terörist' listesi almadık" demişti.

23 Ocak 2023: Bizden beklemeyin

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 23 Ocak 2023'teki kabine toplantısının ardından yaptığı açıklamada İsveç'in NATO üyeliği hakkında, "Ülkemizin büyükelçiliği önünde böyle bir kepazeliğin yaşanmasına sebebiyet verenlerin NATO'ya üyelik başvuruları konusunda artık bizden herhangi bir hayırhahlık bekleyemeyecekleri açıktır. Kusura bakmasınlar. Başta söyledik, terör örgütlerine caddelerinizde, sokaklarınızda her yerde cirit attıracaksınız, ondan sonra da bizden NATO'ya girme konusunda destek bekleyeceksiniz. Yok böyle bir şey, böyle bir desteği bizden beklemeyin" demişti.

7 Temmuz 2023: Teröristlere kucak açanlara onay veremeyiz

Erdoğan, 7 Temmuz 2023'te yaptığı konuşmada, "Bir süredir ülkemiz aleyhine yürütülen kampanyaları esefle karşılıyoruz... Terörle mücadelede tavrını koymayanlara da tepkimizi koymaktan çekinmedik. Teröristlere kucak açanlara onay veremeyiz... Bize tavsiyede bulunanlar öncelikle şu sorulara cevap vermelidir. Türkiye, sokaklarında teröristlerin cirit attığı bir ülkeye nasıl güvenebilir? Terör örgütleriyle arasına mesafe koymayan bir devlet, NATO'ya nasıl katkı yapabilir?"

Tüm bu şartlara ve taleplere rağmen, Vilnius'taki üçlü zirve sonrası Türkiye'nin İsveç'in NATO'ya üyeliğine onay verdiği, protokollerin TBMM'ye sevk edileceği açıklandı.

(NT)