!f: Bir Belgesele Girip 1970'lerin Şili'sine Gitmek

“Onay: Bir Sanal Gerçeklik Projesi” adlı belgesel 15. !f Bağımsız Filmler Festivali kapsamında DEPO’da festival sonunda gösteriliyor. Multimedya sanatçısı Oscar Raby sanal gerçeklik gözlükleri aracılığıyla, izleyicileri kurguladığı hikayeye dahil edip interaktif bir serüvene davet ediyor. İzleyici hikayenin sonunda gerçekle yüzleşiyor.

Şili doğumlu sanatçı Raby, Onay belgeselini babasının 1973 yılında Şili’de gerçekleşen askeri darbe sonrasındaki Pinochet rejiminde yaşadığı bir anısından yola çıkarak hazırladı. Belgeselde izleyiciler taktıkları sanal gerçeklik gözlüğü sayesinde kendilerini sanatçının babasının yıllar önce şahit olduğu ancak müdahale edemediği için kendisi için bir travmaya dönüşen toplu infaz anının tam ortasında buluyor. Bu infaz anına yaklaşmak için Onay’da yaratılan sanal gerçeklik ortamında bir yolculuğa çıkan izleyicilere, Raby’nin anlatımı yön veriyor.

Suç mahallinde bulunmak

Üç boyutlu grafikler ve yaşanmış bir katliamın gerçekliği arasında keşfe çıkan izleyiciler, sanal-gerçek çizgisinde anlatıcının döneme ait etkileyici cümlelerine kulak veriyor. Suç mahallinde bulunmak konu edilen temalara yakınlığı artırırken, grafiklerin bulanıklığı da bir yandan ortamın sanal oluşuna vurgu yapıyor.

Otobiyografik ve izleyicilerin katılımcı olarak yer aldığı belgesel için sanatçı şöyle söylüyor: “1973 Eylül ayında Soğuk Savaş gerginliklerinin zirvesi yaşanırken, ordu Şili’de kontrolü ele aldığında uluslararası politik etkiler ve iç karışıklıklar söz konusuydu. Belgeselde izleyiciler 1973 yılında 21 yaşında bir ordu mensubu olan babamın ayak izlerini takip ediyor. Onay, izleyicileri benim ve babamın gözlerinden o döneme tanık olmaya davet ediyor.”

Akdoğan: İzleyenler kendilerini orada hissediyor

!f Bağımsız Filmler Festivali Gönüllülerinden Gizay Akdoğan, belgeselin gösterime girdiği ilk günden itibaren izleyicilerin ilgisini çektiğini ancak bazılarının belgeseli bitiremeden, yarısında sanal gerçeklik ortamından çıktıklarını söylüyor:

“Belgesel genelde izleyicilerden olumlu tepkiler alıyor ancak katliamın gerçekliği karşısında belgeseli bitiremeyen izleyiciler de oluyor. İngilizce bilmemesine rağmen merak edip gelenler bile, ne kadar sanal da olsa kendilerini hikayenin içerisinde hissettiklerini söyledi.” 

Sanal gerçeklik belgeseli Onay, Avustralya, Kanada, Amerika, Meksika, Hollanda ve İngiltere festivallerinde gösterildi. Onay, İngiltere’nin 2014 Sheffield Belgesel Festivali’nde izleyici ödülü kazandı. (FÖ/HK)

* Fotoğraflar: Fundanur Öztürk