Geride Kalan 10 Cumhurbaşkanı...

Çankaya'nın 11'inci adamı Abdullah Gül oldu. Bugüne kadar  Mustafa Kemal, İnönü, Gürsel, Korutürk, Sunay ve Evren olmak üzere altı asker kökenli cumhurbaşkanı gören Çankaya'nın beşinci sivil adamı Gül. 

Yazar Seyfi Öngider'in Radikal'deki "Çankaya'nın Bütün Adamları" dizisinden ve cumhurbaşkanlığı resmi sitesinden faydalanarak geçmiş 10 cumhurbaşkanının profilini çıkardık. 

İlk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk (1981-1938). Onu liderliğe taşıyan İttihatçilerdi. Onların ilk tercihi değildi ama Halil Paşa yeterli bir isim değildi. Bunun üzerine önce saygın ve yaşlı asker Ahmet İzzet Paşa'ya başvurdular. O da olmayınca Mustafa Kemal'e yöneldiler. 29 Ekim 1923-10 Kasım 1938 arasında görev yaptı.

Cumhurbaşkanı seçimi için yapılan oylamanın ardından sonucu İsmet Paşa Meclis'e şöyle bildirdi:

"Türkiye Cumhuriyeti Başkanlığı için yapılan oylamaya 158 kişi katılmış ve cumhurbaşkanlığına 158 üye oybirliği ile Ankara Milletvekili Gazi Mustafa Kemal Hazretleri'ni seçmişlerdir."

Mustafa Kemal 1 Kasım 1927'de ikinci kez, 4 Mayıs 1931'de üçüncü kez Cumhurbaşkanlığı'na seçildi.

İsmet İnönü (1884-1973) 11 Kasım 1938'de seçildi. 22 Mayıs 1950'ye kadar görevde kaldı. Atatürk'ün ölümünden bir yıl önce 'gözden düşen' İsmet İnönü tekrar iktidar mevkiine 'Ebedi Şef'in erken ölümüyle geldi. İnönü, kendi ifadesiyle 'çılgın gibi bir 24 saaten sonra' cumhurbaşkanı seçildi.

Cumhurbaşkanlığı'nın yanı sıra Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanlığı'na da getirildi. CHP'nin 26 Aralık 1938'de toplanan I. Olağanüstü Kurultay'ında partinin "değişmez genel başkan"ı seçildi. Ayrıca kendisine "Milli Şef" sıfatı verildi. 

1950'de cumhurbaşkanı seçilen Celal Bayar (1883-1986), 27 Mayıs 1960'a kadar görevde kaldı. 27 Mayıs darbesinden sonra açılan davalarda idama mahkûm olunca intihar girişiminde bulundu, sekiz ay hücrede hapis yattı. Sağlığı ve yaşı nedeniyle tahliye olduktan sonra siyasi haklarının iadesini istedi.

27 Mayıs 1960 gününde gerçekleştirilen askeri müdahalenin lideri olarak kabul edilen Cemal Gürsel (1895-1966), 1961 Anayasası'nın hazırlanmasında önemli rol oynadı. 27 Mayıs darbesini gerçekleştiren genç subayların davetiyle Türkiye'nin dördüncü Cumhurbaşkanı olarak seçildi. 1966 yılında başlayan rahatsızlığının sürmesi ve görevini engellemesi üzerine, Anayasa uyarınca Cumhurbaşkanlığı görevi sona erdi. 

1930 yılında Harp Akademisi'ni bitiren Cevdet Sunay (1899-1982), 1960 yılında Genelkurmay Başkanlığı görevine atandı. Sunay 1966 yılında Cemal Gürsel'in bıraktığı Çankaya nöbetini devraldı ve 1973'e kadar tuttu.

1973'ten 1980'e kadar görev yapan Fahri Korutürk'ün (1903-1987) aklında cumhurbaşkanlığı yoktu. Korutürk siyasi olarak 'lider' olabilecek karakterde biri değildi, daha çok bir görev adamıydı, kendisine verilen işi titiz bir şekilde yapacak biriydi. 1936'da Montrö Boğazlar Konferansı'na askeri uzman olarak katılan Korutürk, 1968 yılında Cumhuriyet Senatosu üyesi olmuştu.

Kenan Evren (1918- ) 7 Mart 1978'de Genelkurmay Başkanlığı'na atandı. Bu görevi sırasında, 12 Eylül 1980'de darbe yaptı. 1980-1982 arasında darbe yönetiminin Devlet Başkanı'ydı. 1982-1989 arasında da cumhurbaşkanı oldu.

Bir fırsat çıksa da halkı eğitip aydınlatsam diye düşünen Evren, darbeyle cumhurbaşkanı olunca hayaline kavuştu. Namaz kılma adabından ideal klozete, kadınların ayakkabısından resim sanatına her konudaki görüşlerini meydanlardan anlattı.

Turgut Özal (1927-1993), 1989 ve 1993 arasında cumhurbaşkanımızdı. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ilk ciddi meşruiyet tartışması da Özal'ın seçilmesi sırasında yaşandı. Çankaya'yı kaptırmamaya çalışan Demirel, oyları SHP ve DYP'nin altına inen Özal'a, "Bu millet sana daha ne yapsın? Üpüryan sokağa bıraktı. Gitmezmiş, böyle skandal olmaz" diye saldırıyordu ama Özal "Alışırlar, alışırlar..." diyerek Köşk'e yerleşti.

Özal, 1980 darbesinden sonra kurulan hükümete ekonomik işlerden sorumlu Başbakan Yardımcısı olarak atanmıştı.

Süleyman Demirel (1924- ) Mayıs 1993'te çıktığı Çankaya Köşkü'nde 2000'e kadar bir 'siyaset bilgesi' gibi oturdu.

1980 darbesinden sonra yedi yıl yasaklı olarak siyaset dışı kalan Demirel'in yasağı 6 Eylül 1987'de yapılan halk oylamasıyla kaldırılmıştı.

Çankaya Köşkü için üzerinde anlaşılan isimdi Ahmet Necdet Sezer (1941- ). Bülent Ecevit, Devlet Bahçeli, Mesut Yılmaz, Recai Kutan ve Tansu Çiller, Cumhurbaşkanlığı'na Anayasa Mahkemesi Başkanı Ahmet Necdet Sezer'i aday gösteren öneriyi imzalayarak bu hukukçunun Türkiye'nin 10'uncu cumhurbaşkanı olmasında anlaştıklarını ilan ettiğinde bir ilke imza attılar. (NZ/GG)