Hamas, savaştan FKÖ çatısı altında çıkış arayışında

Hamas üst düzey yetkililerinden Musa Ebu Marzuk, Al Monitor muhabiri Elizabeth Hagedorn’a verdiği söyleşide Gazze’de üslenen militan grubun İsrail'i tanımasının Filistinli gruplar arasında uzun zamandan beri süre giden ayrılığı sona erdirecek bir adım olacağını söyledi.

Ebu Marzuk: “Resmi tutum İsrail devletini tanımak”

Hagedorn, Katar’ın başkenti Doha’daki uluslararası ofisini yöneten 72 yaşındaki Musa Ebu Marzuk'un, Hamas’ın "Holokost'tan bu yana Yahudiler’e yönelik en ölümcül saldırıyı" gerçekleştirmesinden yaklaşık iki ay sonra İsrail konusunda dikkatli bir tonla konuştuğunu vurguladı.

Ebu Marzuk Al Monitor’la söyleşisi sırasında "Resmi tutumu takip etmeniz gerekir” dedi. "Resmi tutum [Filistin Kurtuluş Örgütü'nün (FKÖ)] İsrail devletini tanıdığı yönünde.”

Hamas ve İslami Cihad dışındaki Filistinli grupların büyük çoğunluğunu kucaklayan ve uluslararası alanda tanınan çatı örgütü FKÖ, 1993’te İsrail'in var olma hakkını resmen tanıyarak şiddet eylemlerine son verdi. Buna karşılık İsrail de FKÖ'yü Filistin halkının temsilcisi olarak kabul etti.

İsrail, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği’nce “terör örgütü” olarak kabul edilen Hamas, uzun süredir İsrail'e karşı silahlı direniş çağrısında bulunuyor ve İsrail'in varlığını sadece zımnen kabul ediyor.

Hamas ve FKÖ'nün en büyük fraksiyonunu oluşturan laik El Fetih arasında geçmişteki uzlaşma girişimleri, militan grubun silahsızlanmayı, Oslo anlaşmalarına uymayı ve İsrail ile bir arada yaşamayı kabul etmeyi reddetmesi nedeniyle sonuçsuz kalmıştı.

“FKÖ’nün bir parçası olmak istiyoruz”

Ebu Marzuk, Hamas'ın İsrail konusundaki tutumunu berraklaştırmasına yönelik soruyu "Biz FKÖ'nün bir parçası olmak istiyoruz ve FKÖ'nün yükümlülüklerine saygı duyacağımızı söyledik" diyerek karşılık verdi. İsraillilerin kendi haklarına sahip olmaları gerektiğini ama bunun başkalarının zararına olmaması gerektiğini de sözlerine ekledi.

Bir zamanlar Amerika Birleşik Devletleri'nde daimî ikamet sahibi olan Ebu Marzuk, “terörist faaliyet şüphesi”yle New York federal hapishanesinde yaklaşık iki yıl geçirdikten sonra 1997’de Ürdün'e sınır dışı edilmişti.

Uzmanlar, Ebu Marzuk ve Hamas'ın Katar'daki uluslararası bürosunun diğer üyelerinin 7 Ekim saldırılarını planlayan Gazze'deki sertlik yanlılarını ne ölçüde temsil ettiklerinin belirsiz olduğunu söylüyor.

“Kadın ve çocukların kaçırılması hataydı”

Bir saat süren röportaj boyunca Ebu Merzuk, Hamas’ın İsrail'de çoğu sivil 1,200 kişiyi öldürdüğü ve yaklaşık 240 kişiyi rehin aldığı sınır ötesi saldırıyı savundu. Ancak kadın ve çocukların kaçırılmasının bir hata olduğunu söyledi. “Öyleyse neden onları hemen serbest bırakmıyorsunuz?” sorusunu ise "İsrail Gazze'yi acımasızca bombalıyor." diye yanıtladı.

Hamas saldırısı sırasında yaşanan vahşetle ilgili olarak yöneltilen soruya Ebu Merzuk suçu sınır tellerini aşan "Gazzeli siviller ve diğer Filistinli gruplar”a atarak yanıt verdi. Hamas'ın operasyon sırasında cinsel şiddet uyguladığına dair çok sayıda kanıtı ise "sadece yalan" olarak niteledi.

Hamas yönetimindeki sağlık görevlileri, İsrail'in Hamas'a yönelik misilleme saldırısında Gazze'de çoğunluğu kadın ve çocuk olmak üzere 18 bin 600'den fazla kişinin öldüğünü söylüyor. Birleşmiş Milletler'e göre yaklaşık 1,9 milyon insan -nüfusun yüzde 85'inden fazlası- çatışmalar nedeniyle yerinden edildi. İsrail, üçüncü ayına giren hava ve kara savaşında 5,000'den fazla Hamas savaşçısının öldürüldüğünü ileri sürüyor.

"Herkes bir Filistin devletinden söz ediyor"

Ebu Marzuk, 7 Ekim'in Gazze halkı için ne ifade ettiği sorusunu "Filistin davasının yeniden uluslararası gündeme taşınması da dahil olmak üzere pek çok hedef" diye yanıtladı ve "Herkes bir Filistin devletinden söz ediyor" dedi.

Ebu Marzuk Hamas'ın hala 1967 öncesi sınırlara dayalı bir devlet arayışında olduğunu söyledi. Gazze’de üslenen grup 2017'de, İsrail'in 1967'deki Altı Gün Savaşı'nda Doğu Kudüs, Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ni işgali öncesindeki sınırlara dayalı bir Filistin devletinin kurulmasını kabul eden bir politika belgesi açıklamıştı. Ancak belgede İsrail'i açıkça tanımaktan ya da iki devletli bir çözümü desteklemekten kaçınılıyordu.

Ebu Marzuk'un yorumları, Gazze'nin gelecekteki yönetimine ilişkin birbiriyle çelişen planlar ileri sürseler de ABD ve İsrail'in Hamas'ın yaklaşık 2,3 milyon nüfuslu kıyı bölgesinde asla iktidara dönmemesi konusunda hemfikir oldukları bir dönemde geldi. ABD ulusal güvenlik danışmanı Jake Sullivan bu hafta savaşın süresini ve İsrail'in savaş sonrasına ilişkin planlarını görüşmek üzere İsrail'i ziyaret ediyor.

Biden: “Gazze yönetimi Mahmud Abbas’a verilsin”

Biden yönetimi, iki devletli çözüm müzakereleri öncesinde Gazze Şeridi'nin 88 yaşındaki Devlet Başkanı Mahmud Abbas liderliğinde reformdan geçirilmiş bir Filistin Yönetimi'ne bırakılması gerektiğini söylüyor.

İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ise Filistin Yönetimi'nin yeniden başa geçmesine karşı çıkıyor ve Filistin Yönetimi'ni kuran ve Filistin devletinin önünü açmayı amaçlayan 1993 tarihli anlaşmaya atıfta bulunarak İsrail'in "Oslo hatasını tekrarlamayacağını" söylüyor.

Batı Şeria'da sınırlı bir özerkliğe sahip olan Ramallah merkezli Filistin Yönetimi ise Gazze'nin yönetimine ancak bağımsız bir devlet kurulmasını öngören daha geniş kapsamlı bir barış planı çerçevesinde yardımcı olacağını söyledi.

İsrail'in hedefi Hamas'ı ortadan kaldırmak olsa da Ürdün Dışişleri Bakanı Ayman Safadi de dahil bölgedeki yetkililer, İsrail askeri açıdan galip gelse bile örgütün ideolojisinin devam edeceği uyarısında bulunuyor.

Gazze'deki bakanlıkların orta düzey görevlileri arasında yer alan çok sayıda Hamas sempatizanına ne olacağı da belirsiz. Hepsini birden görevden alma çabası, ABD hükümetinin Irak'taki Baas'tan arındırma kampanyasında yaşanana benzer bir idari boşluk yaratabilir.

Pazar günü Doha Forumu'nda konuşan Filistin Başbakanı Muhammed Iştiyye, Hamas'ı "Filistin siyasi mozaiğinin ayrılmaz bir parçası" olarak nitelendirdi. Iştiyye daha önce Bloomberg'e verdiği demeçte militan grubun gelecekteki bir Gazze hükümetinde küçük ortak olarak Filistin Yönetimi'ne katılabileceğini söylemişti. El Fetih 2006’da Hamas karşısında meclis seçimlerini kaybetmiş ve militan grup bir yıl sonra şiddet kullanarak Gazze'nin kontrolünü ele geçirmişti.

Ebu Marzuk: “Gazze’nin yönetimini
yolsuzluğa batmış bir kişiye bırakmayız"

Iştiyye'nin yorumuna yönelik soruya Ebu Marzuk, El Fetih ağırlıklı Filistin Yönetimi'nin Gazze’ye dönüp dönmeyeceğini seçimlerin belirleyeceğini söyledi. "Ancak Gazze Şeridi'nin yönetimini yolsuzluğa batmış bir kişiye bırakmayacağız," diyen Ebu Merzuk ayrıntı vermekten kaçındı. 

Abbas, Doğu Kudüs'te oy kullanma konusunda İsrail ile yaşanan anlaşmazlığı gerekçe göstererek 15 yıl sonra ilk kez yapılacak olan 2021 parlamento seçimlerini iptal etmişti. Abbas’ı eleştirenler bunun, yaşlanan liderin El Fetih'in Hamas'a karşı kaybedebileceği bir seçimden kaçınmak için öne sürdüğü bir bahane olduğu kanısında

Bugün seçim olsa…

Bugün bir seçim olsa, Hamas'ın kazanması muhtemel görünüyor. Filistin'de yapılan son anket, İsrail'e saldırısı ardından Hamas’ın popülaritesinin arttığını ve ankete katılanların yüzde 90'ının Abbas'ın istifasını istediğini gösteriyor.Filistin Yönetimi'nin mali sıkıntılar, yolsuzluklar ve İsrail'le güvenlik işbirliği nedeniyle zaten sevilmediği Batı Şeria'da Filistinlilerin yüzde 44'ü Hamas'ı desteklediğini söylüyor. Bu oran üç ay önce yüzde 12'ydi. Gazze'de ise Hamas’ın 7 Ekim'den önce yüzde 38 olan desteği yüzde  42'ye yükseldi.

(AEK)