Hapishanelerde “maske, mesafe, temizlik” yok

* Fotoğraf: İHD raporundan

İHD Adana Şubesi Hapishaneler Komisyonu, Çukurova Bölge Hapishaneleri Hak İhlalleri Raporu’nu bugün açıkladı.

Rapor, Çukurova bölgesinde bulunan hapishanelerde kalan mahpusların derneğe gönderdiği mektuplar, mahpusların, aile ve yakınlarıyla derneğe yaptıkları hak ihlali başvuruları ve hapishanelerdeki 19 mahpusla yapılan görüşmelerle hazırlandı.

Şikayet gelen ve görüşme yapılan hapishaneler şöyle: Adana/Kürkçüler F Tipi Kapalı Hapishanesi, Adana/Kürkçüler T Tipi Kapalı Hapishanesi, Osmaniye 1 ve 2 Nolu T Tipi Kapalı Hapishanesi, Van T Tip Kapalı Hapishanesi, Kahramanmaraş/Türkoğlu L Tipi Kapalı Hapishanesi, Karabük T Tipi Kapalı Hapishanesi, Bafra T Tipi Kapalı Hapishanesi.

Raporda yer alan tespit ve değerlendirmeler şöyle:

Açlık grevleri

27 Kasım tarihinde 107’den fazla hapishanede başlatılan süresiz dönüşümlü açlık grevleri Çukurova Bölge hapishanelerinde de sürdürülüyor. Açlık grevi eylemleri, gruplar halinde 15 günlük periyotlar şeklinde yapılıyor.

Mahpuslar tecrit uygulamalarının son bulması, Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler, Anayasa ve mevzuatta güvence altına alınan tüm temek hak ve özgürlüklere erişimlerinin sağlanması amacıyla açlık grevinde.

Raporda, mahpusların yetkili kişi ve kurumlarca muhatap alınması ve taleplerinin karşılanması gerektiği ifade edildi.

İşkence ve kötü muamele

İHD Merkezi Hapishaneler Komisyonu tarafından tespit edilebildiği kadarıyla, 2020 yılında Türkiye hapishanelerinde çıplak aramaya direndiği için fiziksel şiddete maruz kaldığı veya çıplak aramaya zorla maruz bırakıldığı iddia edilen kişi sayısı en az 174.

Raporda, çıplak aramanın, hapishane ilk girişlerinde ve gözaltı durumlarında sürekli uygulandığı belirtildi. Hapishanelerdeki diğer uygulamalar da şöyle sıralandı:

“Ayakta sayım uygulaması uzun yıllardır hapishane idaresinin otorite kurma yöntemlerinden biri olarak kullanılmakta olup en somut kötü muamele örneklerinden biridir. Bu uygulamayı kabul etmeyen mahpusların darp edildikleri ya da disiplin cezalarına maruz bırakıldıkları ise derneğimize yapılan başvurulardan anlaşılmaktadır. Ayakta sayım uygulamasının derhal son bulması biz insan hakları örgütlerinin ortak temennilerinden biridir.

“Daha önceden mahpuslara gerekçesiz ve keyfi bir şekilde bir şekilde kullandırılmayan sosyal ve kültürel haklar, son dönemlerde COVID-19 bahane edilerek kullandırılmamaya başlandı. Kapatılma koşulları altında bulunan bireyler de kapatılma koşulları altında bulunmayan diğer bireylerin sahip olduğu tüm hak ve özgürlüklerin öznesi konumunda olduğundan, mahpusların tüm temel haklarına erişimlerinin sağlanması elzemdir.”

Sağlık hakkı

“Heyetimizce yapılan görüşmelerde; neredeyse tüm hapishanelerde koğuşların dezenfekte işlemlerinin yapılmadığı, mahpuslara temizlik ve hijyen malzemelerinin verilmediği, Osmaniye T Tipi Kapalı Hapishanesinde mahpuslara sadece avukat görüşü yaparken maske verildiği, infaz koruma memurlarının dışarısı ile temaslı olmalarına rağmen mahpusların yaşam alanı olan oda ve koğuşlara hiçbir tedbir almadan istedikleri zaman girip çıktıkları ve mahpusların tüm eşyalarına dokundukları tespit edildi.

“Görüşmelerde özellikle Kürkçüler F ve T Tipi Kapalı Hapishanelerinde bulunan karantina koğuşlarının çok kirli olduğu, mahpusların bu karantina koğuşlarına girdikleri günden çok sonra kendilerine sadece bir miktar sabun verildiği, Kürkçüler F Tipi Kapalı Hapishanesi karantina koğuşunda hamam böceklerinin olduğu mahpuslarca aktarıldı.

“Mahpusların sağlıklarının korunabilmesi, bulundukları alan ve kendi kişisel temizliklerini sağlayabilmeleri için, acilen temizlik malzemelerinin kendilerine yeterli miktarda ve ücretsiz bir şekilde verilmesi, banyo-tuvalet gibi ortak alanların her gün dezenfekte edilmesi, mahpuslara temasın olduğu durumlarda uygun ortam ve koruyucu malzeme sağlanması, görüşlerin yapıldığı yerlerde mahpusların görüş haklarının ihlal edilmeden görüş alanlarının dezenfekte edilmesi, Türk Tabipleri Birliği’nin öneri ve uyarıları dikkate alınarak görevli tüm personellerin bilgilendirilmesi gerekir.”

Hasta mahpuslar

İHD verilerine göre Türkiye hapishanelerinde halen 604’ü ağır hasta olmak üzere toplam 1605 hasta mahpus bulunuyor.

Raporda konuyla ilgili şu tespit ve öneriler yer aldı:

“Gerek hapishane revirlerinde gerek hastanelerde, hasta mahpuslar gerçekten tedavi edilmek yerine ağrı kesici gibi geçici ve hastalık belirtilerini önleyici ya da ortadan kaldırıcı ilaçlarla baştan savılmakta ve tedavi hakları engellenmektedir.

“Ağır hasta mahpuslar, hastalıklarının son dönemlerine gelmelerine rağmen tahliye edilmemekte, ATK’nın tahliye kararlarını siyasi tutum izleyerek vermesi, hastane raporlarının Adli Tıp Kurumu tarafından kabul edilmemesi ve verilen raporların, kararların güvenlik gerekçesi ile uygulanmaması da ağır hasta ve hasta mahpusların durumlarının ciddiyetini artırmaktadır.

“COVID-19 gibi bir salgın hastalığın ciddi ve ağır sonuçlar doğurduğu bu dönemlerde ağır hasta ve hasta mahpusların risk grubunda da oldukları göz önünde bulundurularak derhal serbest bırakılmaları ve tedavi haklarının önündeki tüm engellerin kaldırılması gerekir.” (AS)