İklim krizi Türkiye'de üzüm üretimini etkileyebilir

İklim krizinin, Türkiye’deki bağcılık alanlarının üzüm üretimine uygunluğunu nasıl etkileyeceğini araştıran yeni bir çalışmaya göre, önümüzdeki 30 yılda beklenen sıcaklık artışları ve azalan yağışlar, üzüm üreten bölgelerdeki elverişli koşulları değiştirebilir.

Dünyada 40’ın üzerinde ülkede yaygın olarak yetişebilen üzüm, her ne kadar geniş bir alanda yetiştirilebiliyor olsa da, iklimsel değişimlere karşı oldukça duyarlı. Dolayısıyla iklim krizi, üzümün üretim miktarını ve kalitesini belirgin şekilde etkiliyor.

Çalışmaya göre, önümüzdeki dönemde yaşanması beklenen sıcaklık aşırılıkları, yağış rejiminde beklenen değişimler ve kuraklık, bağcılık faaliyetlerini olumsuz etkileyebilir. Örneğin, Türkiye’deki toplam üzüm üretiminin yaklaşık yarısını oluşturan Sultana üzümlerinin yetiştirildiği Manisa ve Denizli illerinde verim düşüşü bekleniyor. 

Boğazkere, Öküzgözü ve Şire 

Öte yandan Sultana üzümü için uygun koşulların Batı Karadeniz’in iç kesimlerine ve Doğu Anadolu’nun batısına kayabileceği tahmin ediliyor. Benzer şekilde, Ege Bölgesi’nin kıyı ve iç kesimlerinin, Boğazkere, Öküzgözü ve Şire gibi yüksek sıcaklık isteyen türler için daha uygun hale geleceği öngörülüyor.

İklim krizinin üzüm üretimine olumsuz etkilerini asgaride tutmak için türleri, uygun koşulları sunan bölgelerde yetiştirmenin yanı sıra yüksek sıcaklıklara ve su stresine daha iyi dayanabilen çeşitlerin üretilmesi gibi uyum önlemleri alınabilir. 

‘Soğuk’ bölgeler, uygun hale gelebilir

Çalışmamız, sera gazı salımlarının yoğun seviyede devam ettiği, ‘‘kötümser’’ olarak tarif edilen iklim değişikliği senaryosuna (RCP8.5) dayanıyor. İki farklı küresel iklim modelinin bölgesel iklim modeli kullanılarak çözünürlüğü yükseltilmiş sıcaklık verisi temel alınarak 3 farklı indis hesaplandı ve bu indisler özetle sıcaklık toplamı açısından kategorilendirilerek, Türkiye için 2022-2050 gelecek dönemi 1972-2000 referans dönemi ile karşılaştırıldı. 

Böylece, iklim gereksinimleri ve asmanın büyüme döngüsü arasındaki etkileşimler dikkate alınarak, Türkiye’deki bağcılık alanlarının uygunluğunun ne doğrultuda değişeceği ortaya konuldu. 

Sultana üzümü veriminde düşüş

Önümüzdeki 30 yıl hakkında her üç indis için yapılan hesaplamalar, indis değerlerinde ciddi bir artışa ve sıcaklık toplamı aralığında en az bir düzeyde kategorik değişime işaret ediyor. Bu değişimler, Türkiye’de asma türlerinin yetiştiği coğrafi bölgelerde optimum iklimsel koşullarda olumsuz etkilere bağlı olarak asmanın aroma ve kalitesinde değişimler olabileceğine işaret ediyor. 

Araştırmanın bulgularına göre, bu indislerde Türkiye’nin hiçbir ilinde soğuk kategorisine geçiş öngörülmüyor. Öte yandan Türkiye genelinde, özellikle ülkenin batısında, doğusunda ve kıyılarda sıcaklık artışı bekleniyor. 

Yüzyıl ortasına dair projeksiyonlar, Türkiye’deki toplam üzüm üretiminin yaklaşık yarısını oluşturan Sultana üzümünün yetiştirildiği Manisa ve Denizli illerinde verim düşüşüne işaret ediyor.