Kolluk Gözetim Komisyonu Yasa Tasarısı Ne Getiriyor?

Kolluk Gözetim Komisyonu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı dün görüşülmeye başladı ve HDP Şırnak Milletvekili Ferhat Encü, söz alması sonrası AKP’li vekillerin saldırısına uğradı.

Encü “Öncelikle, kolluk kuvvetleri tarafından katledilen tüm sivilleri, tüm çocukları burada anıyorum” diyerek başladığı konuşmasında kurulması planlanan komisyonun “pratikte bir anlamının olmadığını” belirtti.

Bu tasarı neden gündeme gelmişti? Dün ilk üç maddesi geçen tasarının amacı ve içeriği nedir?  

Kolluk Gözetim Komisyonu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı aslında 2010 yılının Ekim ayında hazırlandı. AKP’nin ikici döneminde Avrupa Birliği uyum yasalarından biriydi. 2011 Seçimlerine kadar genel kurula gelemeyen tasarı, Meclis İçtüzüğü’nün 77. maddesi gereği hükümsüz sayıldı. 77. madde bir yasama döneminde sonuçlandırılmayan tasarı ve tekliflerin tümünü hükümsüz kılıyor.

Tasarı 2012 Mart ayında dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan imzasıyla yeniden meclis gündemine getirildi. 1 Kasım 2015 seçimleri sonrası kanun tasarısı genel kurula kadar ulaştı.

TIKLAYIN - FERHAT ENCÜ'YE KÜRSÜDE SALDIRI

AKP’li vekillerin saldırısı “Gerekçe”ye uymadı

Tasarının “Gerekçe” bölümünde “Tasarı ile bir taraftan kamuoyunun ve kolluk teşkilâtı personelinin kolluk şikâyet sistemine güven duygusunun daha üst seviyelere taşınması hedeflenmekte” deniyor.

Ferhat Encü kürsüden kolluk güçlerinin yetkilerini aşarak suç işlediğini söyledi; bu bir şikayetti, ancak darp edildi.

Gerekçe’de önemli tespitler bulunuyor:

“AİHM'nin yakın geçmişte verdiği kararlarda Türkiye'de kolluğun sebep olduğu insan hakları ihlallerinin soruşturulması için yeterli bir mekanizma bulunmadığına vurgu yapılmakta, Ülkemizin soruşturma yöntemlerinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 1 inci ve 3 üncü maddelerini karşılamadığı, kolluğun hatalı uygulamaları konusunda Türkiye tarafından alınan önlemlerin yetersiz olduğu ifade edilmektedir.

“Bunun yanında kolluk şikâyet sisteminin etkin şekilde çalışması, halkın Devlete olan güven duygusunun güçlendirilmesi açısından modern demokrasilerde büyük önem taşımakta, başta Avrupa Birliği ülkelerinde olmak üzere, pek çok ülkede bu yönde yasal düzenlemelere gidilmektedir.

“Tasarı ile bir taraftan kamuoyunun ve kolluk teşkilâtı personelinin kolluk şikâyet sistemine güven duygusunun daha üst seviyelere taşınması hedeflenmekte, diğer taraftan da kolluk görevlileri hakkında yapılan şikâyetlere ilişkin kayıt ve soruşturma sistemlerinin mevcut yasal altyapısının Avrupa Birliği standartlarına ulaştırılması amaçlanmaktadır.”

Tasarının amacı

Tasarının amacı kolluk şikayet sisteminin daha etkili ve hızlı işlemesini sağlamak, saydamlığını ve güvenilirliğini geliştirmek. Yani şikayet sistemini değiştirmiyor; varolan usullere şu an yenilik getirmiyor.

Tasarı kolluk görevlilerinin işledikleri iddia edilen suçlardan veya disiplin cezasını gerektiren eylem, tutum veya davranışlarından dolayı idari merciler tarafından yapılan ya da yapılması gereken iş ve işlemlerin merkezi bir sistemde kayıt altına alınması ve izlenmesini düzenliyor. 

Bu görevin yerine getirilmesi için tasarıyla Kolluk Gözetim Komisyonu'nun kurulmasını düzenliyor. Uzun vadede ise komisyonun görev, yetki ve çalışma yöntemi ile kolluk şikayet sistemine yönelik diğer idari tedbirlere ilişkin usul ve esasların belirlenmesi öngörülüyor.

Komisyonun yapısı

Komisyon İçişleri Bakanlığı bünyesinde sürekli kurul olarak görev yapacak. İçişleri Bakanlığı’ndan bakanlık müsteşarı başkanlığında kurulacak.

Komisyonun diğer üyeleri Başbakanlık Türkiye İnsan Hakları Kurumu Başkanı, İçişleri Bakanlığı Mülkiye Teftiş Kurulu Başkanı, Bakanlık 1. Hukuk Müşaviri, Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürü olacak.

Yedi kişilik komisyonun son iki üyesi Bakanlar Kurulu’nca belirlenen adaylar arasından seçilecek. Bu iki üyenin ilki üniversitelerin ceza ve ceza usul hukuku anabilim dallarında görevli öğretim üyelerince Bakanın teklif edeceği 3 aday arasından seçilecek.

Diğer üye baro başkanı seçilme yeterliliğine sahip serbest avukatlar arasından Adalet Bakanının teklif edeceği 3 aday arasından seçilecek.

Komisyon ayda bir kez toplanacak.

Kimleri kapsıyor?

Kolluk güçlerinin tanımı Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı teşkilatında görevli personeli kapsıyor. (HK)