Koronavirüs Sözlüğü

*Görsel: Pexels.

Haberin Kürtçesi için tıklayın

31 Aralık 2019'da Çin, Dünya Sağlık Örgütü'nü (DSÖ) yeni tip bir koronavirüsten haberdar etti. İlerleyen haftalarda Covid-19 adı verilen bu yeni virüs tipi ile birlikte dünya halklarının hayatına yeni kelimeler girdi. Bu sağlık terimlerini ve anlamlarını topladık.

Koronavirüs: Koronavirüs ya da corona virüsü (Latince: Orthocoronavirinae), kuşlarda ve memelilerde hastalıklara sebep olan ve Coronaviridae familyasının iki alt familyasından birini oluşturan Ortadoğu Solunum Sendromu (MERS), Ağır Akut Solunum Sendromu (SARS) ya da Covid-19 gibi hastalıklara sebep olan virüs ailesi. 

• Not: 125 nanometre büyüklüğe sahip olan virüsün en belirgin özelliği etrafındaki değneğe benzeyen çıkıntılar. Virüs, bu özelliğiyle mikroskop altında güneşin taç küresine (Latince: corona) benzediği için koronavirüs adını almıştır.

Covid-19: (orijinal açılımı: Coronavirus Disease 2019) Bilinen ilk kaynağı Çin'in Wuhan kenti olan ve yeni tip bir koronavirüs olduğu belirlenen, adı ise 13 Ocak 2020'de konulan virüs tipi. 

Karantina: Bulaşıcı bir hastalığın yayılmasını önlemek için belli bir bölgenin veya yerin kontrol altında tutulup giriş çıkışların engellenmesi biçiminde uygulanan sağlık önlemi.

Pandemi: Dünyada eşzamanlı olarak çok yaygın bir şekilde çok fazla sayıda insanı tehdit eden bulaşıcı hastalıklara verilen isim.

Epidemi: (Salgın) Bir hastalığın veya başka bir durumun yaygınlaşması ve birçok kimseye birden bulaşması.

Sosyal mesafe: Grip ve tüberküloz gibi havadan bulaşan hastalıkların yayılmasının önüne geçmek için kişinin kendini toplumdan kısmi veya tamamen uzaklaştırması.

Sosyal mesafede okul, festival, toplu taşıma araçlarının, bankaların ve marketlerin kapanışları gibi uygulamalar yapılır. Covid-19 örneğinde virüs ile ilgili 2 metre ila 3 metre arasında mesafe uyarısı yapılıyor. 

Pik noktası: Koronavirüste pik noktası vaka sayısının en yüksek olduğu nokta anlamına gelmektedir. Pik, zirve, doruğa ulaşmak, doruk, en üst sınır, rekor düzeyi, en yoğun, tavan yapmak gibi anlamlar taşıyor. 

İzolasyon: (Yalıtım) Hastalığın yayılmasını engellemek için hastaları sağlıklı bireylerden uzaklaştırma tekniği.

Enfeksiyon: Organizmada hastalığa yol açan bir mikrobun genel veya yerel gelişmesi, yayılması.

Enfekte olmak: Bir canlının herhangi bir virüsü hastalık belirtisi gösterse de göstermese de taşıması anlamına geliyor.

WHO: (World Health Organization) Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ).

Semptom: (Belirti) Belirti veya semptom hasta tarafından fark edilen, bir hastalık veya alışılmışın dışında bir durum nedeniyle vücut işlevlerinin veya hislerin normalden ayrılış halidir.

Asemptomatik: Virüsü taşımak ancak vücudunda normalin dışında bir belirti göstermemek.

Filyasyon: Tıpta herhangi bir bulaşıcı hastalığın hangi sebeplerden ötürü kaynaklandığının tespit edilmesi işlemine verilen isim. Başka bir deyişle kaynak arama çalışmasıdır.

Viroloji: Virüsleri ve virüslerin özelliklerini konu alan bilim dalı. Viroloji genellikle mikrobiyoloji veya patoloji'nin bir parçası olarak gösterilen; organik virüsleri, zincirlerini, sınıflandırılmalarını, hücrelere giriş yollarını ve hastalığa yol açışlarını inceler. 

Virolog: Viroloji bilimi alanında uzman doktor, bilim insanı.

(PT)

*Kaynak: Cumhurbaşkanlığı İletişim Daire Başkanlığı, Oxford Sözlüğü, Wikipedia, Sağlık Bakanlığı.