Marcos’un başkanlığı öncesi hakikat ve hafıza mücadelesi

* Fotoğraf: Bongbong Marcos Twitter hesabı

Filipinler'de 9 Mayıs'taki genel seçimleri yüzde 58,92 oyla kazanan Ferdinand "Bongbong" Marcos Jr. 30 Haziran'da resmen göreve başlayacak.

1986'da bir halk hareketiyle iktidardan devrilen diktatör Ferdinand Marcos'un oğlu olan Bongbong Marcos, "Beni ailemin geçmişi ile değil, yaptıklarımla yargılayın" dese de baba Marcos dönemini yaşayanlar ve hak savunucuları o dönemde yaşananların unutulmasından veya görevi devralacak yeni hükümet tarafından sistematik olarak unutturulmasından korkuyor.

Bu ise Ferdinand Marcos dönemini anlatan kitapların yok satmasını beraberinde getiriyor; bunu, arşivlerin dijitale aktarılma çabaları izliyor.

Bu çabalar ise şüphesiz boşuna değil. Marcos'un devrilmesine haberleriyle katkıda bulunan ve son seçimlerin ardından bianet'e konuşan Filipinli gazeteci Ellen Tordesillas da Bongbong Marcos'un "kurduğu mekanizmanın tarihi taraflılığa iten ve sanki babasının başkanlık dönemi Filipinler halkı için çok iyiymiş gibi gösteren bir mekanizma" olduğunu söylemişti.

"Benim işim artık hakikat ile"

İngiltere'nin The Guardian gazetesinin aktardığına göre, İnsan Hakları İhlal Mağdurlarını Anma Komisyonu İcra Direktörü Carmelo Victor A. Crisanto da arşivlerin kaybolmaması için çaba gösterenlerden.

"Benim işim artık ... sahip olduğum tüm bu hakikatin, tüm bu kantıların kayıtlarını korumak" diyen Crisanto, hak ihlallerine maruz kalanların dava dosyalarını dijital ortama aktarmaya odaklandığını, bunları koruyup araştırmacılar için daha erişilebilir hale getirmeye çalıştığını söylüyor.

Crisanto'nun arşivinden sorumlu olduğu İnsan Hakları İhlal Mağdurlarını Anma Komisyonu, esasında bir devlet kurumu; dolayısıyla, varlığı yasa ile korunuyor. Fakat Crisanto, Kongre'nin kurum bütçesini her sene gözden geçirdiğini hatırlatarak "kurumun aç bırakılabileceğini" söylüyor.

Üniversiteler ile iş birlikleri kurarak arşivleri dijital ortama aktaran Anma Komisyonu, İnsan Hakları Mağdurları İddia Kurulu'ndan tazminat almaya hak kazanan 11 bin 103 kişi ile ilgili belgeleri dijitalleştirmiş.

Diktatör Marcos döneminde hak ihlallerine maruz kalanların sayısının çok daha fazla olduğunu söyleyen Crisanto, kurula toplam 75 bin 749 başvuru yapıldığını fakat çoğunun "on yıllar önce yapıldığı iddia edilen hak ihlalleri yeterli kanıtla desteklenemediği için" reddedildiğini söylüyor.

Kurumun arşivinde, cinsel şiddet, işkence ve zorla kaybetme gibi pek çok suça ilişkin kişisel anlatımları içeren onlarca klasör yer alıyor.

Yok satan kitaplar ve manifesto

The Guardian'dan Rebecca Ratcliffe'in aktardığına göre, ülkede pek çok akademisyen ve aktivistin yanı sıra Marcos döneminden kurtulanlar da Bongbong Marcos'un iktidarında tarihin çarpıtılmasından ve dönemi belgeleyen tarihi kayıtların kaybolmasından korkuyor.

Bu sebeple, seçimlerden bu yana Marcos diktatörlüğünü anlatan kitaplar yok satıyor. Bunun yanında bin 700 akademisyen de "hakikat ve akademik özgürlüğü koruma sözü veren" bir manifesto imzalamış.

Manifestoyu hazırlayanlardan Manila Üniversitesi tarih profesörü Francis Gealogo, "insanların bu kitapların basılmasına bile izin verilmeyeceği konusunda ciddi endişe içinde olduğunu" ifade ediyor.

Kendi alanıyla ilgili de konuşan Gealogo, "Tarih eğitiminin ve halkın genel tarih algısının kötüye gideceği konusunda gerçekten çok endişeliyiz" diyor.

Öte yandan, Marcos Jr. babasının döneminde yaşanan hak ihlalleri ve yolsuzluk için şimdiye kadar hiç özür dilemedi. Dahası, özellikle sosyal medyada babasının döneminde Filipinler ekonomisinin çok geliştiği ve toplumun daha düzenli olduğuna ilişkin haber ve hikayeler dolaşıyordu. Marcos Jr. bu haber ve hikayeler ile ilgisi olduğunu reddetti.

(SD)