Moskova, Ankara, Şam ve Tahran Mayıs'ta masaya oturacak mı?

Fotoğraf: Moskova'da dört ülke Dışişleri Bakan Yardımcıları toplantısı/SANA

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Ortadoğu ve Afrika ülkeleri özel temsilcisi ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Bogdanov'un  Türkiye, Rusya, İran ve Suriye üst düzey diplomatları arasında yakın gelecekte bir toplantı düzenleneceğine ilişkin açıklamasının yankıları sürüyor.

Bogdanov, Pazartesi günü gazetecilere yaptığı açıklamada, "[Toplantı] üzerinde çalışılıyor. Bir tarih belirliyoruz," dedi. Toplantının Mayıs başında mı yoksa daha önce mi yapılacağı" sorusunu da "Ne kadar erken olursa o kadar iyi" diye yanıtladı. 

Bogdanov saptanacak tarihin dört bakanın her biri için anlamlı olması gerektiğini söyledi. "[Önceden saptanmış] resmi bir tarih yoktu, bu yüzden hiçbir şeyi ertelemedik. Şimdi [tarihi] koordine ediyoruz. Çeşitli öneriler oldu, ancak dört bakanın her birinin kendi programı var" dedi.

3-4 Nisan'da Moskova'da Türkiye, Rusya, İran ve Suriye dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde  gerçekleştirilen dörtlü teknik toplantıda öngörülen dışişleri bakanları toplantısının hazırlıklarına ilişkin hususlar ele alınmış, her ülke tutumunu ve görüşlerini şeffaf ve açık bir şekilde dile getirmiştii. Bu bağlamda, taraflar istişarelere devam edilmesi hususunda mutabık kalmıştı.

TIKLAYIN-"Dörtlü zirve" nisanda yapılacak

Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Bogdanov Rusya'nın RIA Novosti haber ajansına verdiği demeçte Türkiye, Suriye, Rusya ve İran dışişleri bakan yardımcılarının Nisan başlarında Moskova'da bir araya geleceğini duyurmuştu. Ancak daha sonra toplantının, Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad'ın Moskova ziyareti nedeniyle ertelendiği söylenmişti. 

Çavuşoğlu: "Dörtlü toplantı Mayıs'ta olabilir"

Pazartesi günü, A Haber televizyonunda Murat Akgün'ün konuğu olarak gündeme dair soruları yanıtlayan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Rusya Dışişleri Bakan yardımcısının açıklamalarına paralel olarak, dışişleri bakanlarının bir araya gelmesi konusunda  aşama aşama bir yol haritasının planlandığını ve bu konuda savunma bakanları ve istihbarat şefleri düzeyinde daha önce görüşmeler olduğunu anımsattı.

TIKLAYIN-Akar ve Fidan Moskova'da, Suriye ve Rusya bakanlarıyla "üçlü toplantı"da

AA'nın haberine göre Çavuşoğlu bu konuşmasında, dışişleri bakan yardımcıları düzeyindeki toplantının ardından "diyalog" vurgusu yapıldığına işaret ederek "Sayın [Rusya Dışişleri Bakanı Sergey] Lavrov'un Ankara ziyaretinde de bunu görüştük. Sayın Cumhurbaşkanımızın kabulünde de yine ele aldık. Mayıs ayı başı gibi bir dönemde gerçekleşeceğini düşünüyoruz, Ruslardan aldığımız ön bilgiye göre. Moskova'da Rusya'nın ev sahipliğinde olacak." dedi.

Ankara'nın perspektifi "terör" 

Çavuşoğlu, Kuzey ve Kuzeydoğu Suriye'deki işgallere atfen "Biliyorsunuz bizim operasyonlarımızla bir terör koridoru oluşamadı, biz bunu engelledik," dedi ve "Suriye'de YPG/PKK'ya sıcak bakmayan Kürtlerin de olduğunu, teröristlerle Kürtlerin iyi ayırt edilmesi gerektiğini" ileri sürdü. 

Erdoğan Esad'la seçimden önce görüşebilir mi?

Çavuşoğlu, Esad rejiminin Erdoğan'la görüşmek için Türkiye'deki seçim sonuçlarını beklediğine ilişkin uluslararası medyadaki haberler konusunda "Seçim öncesi ya da sonrası rejimle, Esad'la veya onlarla bakanlarıyla görüşmenin bize seçimde avantajı olmaz, belki dezavantajı olur ama biz burada seçim hesabı yapmıyoruz," dedi. 11 yılı aşkın devam eden kriz bu yolla da diğer yöntemlerle bir çözüme ulaşmadı. Ülkenin yeniden inşası için de kalıcı barış lazım." dedi. 

Kahire: "Yabancılar Suriye'den çıkmalı"

Mısır Dışişleri Bakanı Semih Şükrü, Suriye'nin güvenlik ve istikrarını yeniden tesis etmek için Suriye'deki her türlü terörizme ve yabancı "müdahaleye" son verilmesi çağrısında bulundu.

Xinhua haber ajansının bildirdiğine göre, Mısırlı diplomat, Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen ile yaptığı telefon görüşmesinde, ülkesinin Pedersen'in Suriye'de Güvenlik Konseyi'nin 2254 sayılı kararı doğrultusunda kapsamlı bir siyasi çözüme ulaşma çabalarına tam desteğini yineledi.

Arka plan

Erdoğan, 15 Aralık 2022'de Rus mevkidaşı Vladimir Putin'e Suriye lideriyle üçlü bir görüşme düzenlenmesini önerdiğini söylemiş, ardından ülkelerin özel servisleri, savunma ve dışişleri bakanları arasında görüşmeler yapılması kararlaştırılmıştı. 

Ankara ile Şam arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesi süreci, 28 Aralık 2022'de Rusya, Suriye ve Türkiye savunma bakanlarının Moskova'da bir araya gelmesiyle başladı. Bakanlar ortak bir üçlü komisyon kurmayı kabul ettiler. Bu istişareleri, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad arasında bir görüşme yapılmasını sağlamak üzere ülkelerin dışişleri bakanlarının toplantısı izleyecek. 

Ancak, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, Rusya'nın seçimler öncesinde Erdoğan ile bir görüşme yapılması konusundaki önerilerini geri çevirmişti. Esad'ın, böyle bir buluşmanın seçimlerde Erdoğan'ın elini güçlendireceğine ve Türkiye'de yaşayan 3,6 milyon Suriyeli mültecinin bir kısmının geri gönderilmesine kapı açacağı düşüncesiyle "Erdoğan'a neden bedavadan bir zafer kazandıralım? Seçimlerden önce hiçbir yakınlaşma olmayacak" dediği haber verilmişti. 

TIKLAYIN-Esad: "Erdoğan'a neden bedava zafer kazandıralım? Seçimlerden önce görüşme yok!"

(AEK)