Özel Eğitim Gereken Çocuklar İçin Kayıt Yapacak Okul Yok

Fotoğraf: AA/Arşiv

Yeni eğitim-öğretim yılı bugün başladı. Liselerde ders sayılarının azaltılması, kariyer ofislerinin kurulması ve yaz tatilinin 11 hafta olarak değiştirilmesi yapılan yeni düzenlemeler arasında. Özel eğitim hizmetlerine ilişkin son yönetmelik ise 7 Temmuz 2018'de yayımlanmıştı.

Orta-ileri düzeyde zihinsel engeli bulunan ve otizm spektrum bozukluğu bulunan çocuklar özel eğitime gereksinim duyuyor. Türkiye'de özel eğitime gereksinim duyan 10 milyona yakın kişi bulunduğu tahmin ediliyor.

Özel eğitimde yaşanan sorunları, çözüm önerilerini ve kaynaştırma eğitimlerini İstanbul Otizm Gönüllüleri Derneği Başkanı Sedef Erken, Mavi Pencere Özel Eğitim Derneği temsilcisi Gökhan Kaya ve avukat anne Suna Ağı ile konuştuk.
Çocuğu özel eğitim gereksinimi duyan aileler, kayıt yaptıracak okul bulma ve okullardaki özel eğitimci eksikliğinin en temel sorunlar olduğu görüşünde.

Erken: Gölge öğretmen talebimiz karşılanmıyor

Otizmli Ozan'ın annesi ve İstanbul Otizm Gönüllüleri Derneği Başkanı Sedef Erken, özel eğitime gereksinim duyan çocukların yaşadıkları sorunlara ilişkin şunları söyledi:

"Sorunların çözümü konusunda çok büyük değişiklik yok, hatta kötüye gidiş var. Artık özel eğitime gereksinim duyan çocukların aileleri daha fazla talepkar ve daha bilinçli. Ancak milli eğitim kadrolarının, öğretmenlerin, rehberlik araştırma merkezlerinin bu konuya halen gereken önemi vermemesi, hâlâ gereken zamanı ayırmaması sorunları derinleştiriyor.

"Geçen sene Bakan Ziya Selçuk ile görüşmemizde taleplerimiz vardı. Bu taleplerin karşılanması konusunda hiçbir gelişme yaşanmadı, 1 sene geçmesine rağmen. Örneğin, gölge öğretmenler sisteminin yönetmenliğe konulması talebi. Bu Bakanlık'ın çok kolaylıkla karşılayabileceği bir talep. Bu talep bile hâlâ netleşmedi. Bazı okullar 'gölge öğretmenleri kabul etmiyoruz' deyip, aileye 'sizin çocuğunuz kaynaştırma eğitimi alamaz' diye reddediyor. En büyük sorunlardan bir diğeri ise sınıfların çok kalabalık olması. Bugün 35 kişilik bir sınıfta, gölge öğretmen olmadan otizmli bir çocuğun eğitim alması mümkün değil. Sadece okula kabul ediliyor, nitelikli bir eğitim almıyor."

TIKLAYIN - Bakan'dan "Otizmli Çocuğumu Okuldan Alacağım" Diyen Erken'e: Bir Araya Gelelim

"Öğretmenler son derece yetersiz ve eğitimsiz. Bu konuda eğitim almamış durumdalar. Yaptıkları sadece Yönetmelikte bahsi geçen Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı'nı (BEP) doldurmaktır. Programı uygulamakta çoğunlukla başarısızlar. Bu konuda onları suçlayamayız çünkü eğitimini almadıkları bir konuda sorumluluk yükleniyor. Tabii ki çaba gösteren bazı öğretmenler var bu konuda. Ancak böyle olması durumunda bile çocuklar, hak ettikleri eğitimin yüzde 10'unu alıyor."

"5 bin özel eğitimci kadro bekliyor"

Erken, çözüm önerilerine ilişkin ise şöyle konuştu:

"Öncelikle sorunların kabul edilmesi gerekiyor. Özel eğitim sisteminin baştan sona önemsenmeye, ele alınmaya ve desteklenmeye ihtiyacı var. Stratejik planda bile öncelikli konulardan görülmesine rağmen, sadece bin 200 özel eğitimci atandı bu yıl. Halbuki 5 bin özel eğitimci kadro bekliyor, 19 bin kadro ise boş. Okullarda özel eğitim kadrolarının doldurulması lazım, sözleşmeli öğretmenlerle olacak iş değil bu.

"Bugün doğru eğitim verilmeyen bütün özel eğitim gereksinimi olan çocuklar, yarın da bu ülkede yaşamaya devam edecekler. Sorunları zamanında çözemezsek, yeni sorunlar yaratmış oluruz. Bu kayıtsız kalma durumundan artık vazgeçilmesi gerekiyor."

Ağı: Çocukların aileleri, diğer velilerin zorbalıklarına maruz kalıyor

20 yaşındaki üniversite öğrencisi otizmli Özge'nin avukat annesi Suna Ağı şunları söyledi:

"Benim kızım artık üniversiteye gidiyor. Güncel sorunlardan çok haberdar değilim ancak çevremden duyduğum kadarıyla çok değişen bir şey yok. Genelde özel eğitim gereksinimi olan çocukların aileleri, diğer velilerin zorbalıklarına maruz kalıyor. Okullar, özel eğitim gereksinimi olan çocukları kabul etmiyor. Bazı aileler, kayıt yaptıracak okul bulmakta sıkıntı yaşıyor.

"Herkes bizim gibi şanslı değil. Kızım Özge şans eseri çok iyi bir okulda okudu. İsteyince yapılamayacak bir şey yok. Kızım çok ağır bir otizmliydi. Şimdi üniversitede konservatuvar okuyor. Bu başarıların tamamı eğitim ile oldu.

"Otizm hastalık değil, tedavi edilen bir şey değil yani. Çözüm, bizim şans eseri yakaladığımız eğitim fırsatının, devlet desteğiyle tüm özel eğitim gereksinimi duyan çocuklara sunulması. Hiçbir aile tek başına bu eğitimi karşılayamaz. Mutlaka devlet desteğinin sağlanması gerekiyor. Mevcut yasalar bile uygulansa çok büyük bir sorun kalmayacak."

Kaya: Müfredatın tamamı engeli olmayan bireyler üzerine kurulu

Mavi Pencere Özel Eğitim Derneği Temsilcisi Gökhan Kaya ise özel eğitimde yaşanan sorunlara ve çözüm önerilerine ilişkin şu ifadeleri kullandı:

"Ülkemizde ve dünyada ne yazık ki özel eğitime gereksinim duyan bireyler için eğitim temel bir eksikle başlıyor. Mevcut eğitim programının tamamı, hiçbir engeli olmayan bireyler üzerine kurulu. Özel eğitim gereksinimi olan bireyler bu müfredata entegre edilmeye çalışılıyor. Bu çocuklara özgü bir eğitim programı olmadığı için sistem temelden sorunlu. İyileştirme çabaları var ama ne kadar yeterli?"

"Her okul bir alanda uzmanlaşsın"

"Ülkemizde kaynaştırma eğitiminde yanlış bir model uygulanıyor. Örneğin bir mahallede farklı engeli bulunan çocuklar var. Çocuklar görme engelli olabiliyor, işitme engelli olabiliyor ya da otizm spektrum bozukluğu olabiliyor. Kaynaştırma eğitiminde önerimiz, okulların bir alanda uzmanlaştırılması. Mesela bir okul, görme engelliler alanında uzmanlaşmalı. Görme engelli çocuk bu okulda eğitim görmeli. Aynı ilçedeki başka bir okul, işitme engelliler alanında uzmanlaşmalı. İşitme engelli çocuklar da bu okulda kaynaştırma eğitimi görmeli."

"En büyük amacımız özel eğitimde fırsat eşitliği"

"Derneğimizin yürüttüğü en önemli proje Mavi Platform, web tabanlı bir projedir. Orta ve ileri düzeyde engeli bulunan öğrenciler ile otizm spektrum bozukluğu olan öğrenciler için hazırlanan bir eğitim ve yönetim sistemidir. Mavi Platform'un beş dil seçeneği bulunuyor. Milli Eğitim Bakanlığı'nın 2018 yılı için hazırladığı müfredat ile beraber çok daha fazlasını içerir ve tamamıyla ücretsiz. En büyük amacımız, özel eğitimde fırsat eşitliğine katkı sağlamak ve çocukların tamamının materyal bulmasına yardımcı olmak. Taşrada yaşayan da, şehirde yaşayan da bu platformdan yararlanabilir. Program içerik geliştirme, animasyon, eğitim içerikli oyun, şarkı ve hikâye çalışmaları devam etmekte ve hazırlanan içerikler her gün sisteme eklenmektedir." (BA/AÖ)