Polonya, gebelikleri kayıt altına alacak: Kürtaj hakkına yeni bir kısıtlama mı?

* Fotoğraf: Ekmek ve Gül

Polonya Sağlık Bakanlığı, ülkedeki tüm gebeliklerin kayıt altına alınmasını isteyen bir karar imzaladı.

Avrupa Birliği (AB) ülkeleri arasında en kısıtlayıcı kürtaj yasalarından birine sahip olan Polonya'da atılan bu adımın kürtaj hakkına daha fazla müdahale ve kısıtlama anlamına gelmesinden korkuluyor.

DW'nin aktardığına göre, Polonya Sağlık Bakanı Adam Niedzielski Haziran ayının ilk günlerinde ülkedeki doktorların Sağlık Bilgi Sistemine daha fazla bilgi eklemesini zorunlu tutan bir karar imzaladı. Eklenmesi gereken bilgilerin arasında bir kişinin gebe olup olmadığı bilgisi de var.

Kararın ilk taslağı 2021 yılında kamuoyu ile paylaşılmış, o dönemde de ciddi eleştiri ve itirazlar ile karşı karşıya kalmıştı.

Muhalefetteki Sivil Platform partisinin lideri Donald Tusk, o dönemde karar tasarısını eleştirerek iktidardaki Hukuk ve Adalet (PiS) partisini "kontrol ve baskıya kafayı takmakla" suçlamıştı. Tusk'ın partisinden Tomasz Grodzki de "ülkedeki gebeliklerin sayısının doğumlarla karşılaştırıp bu sayede yasadışı kürtaj sayılarının kaydının tutulup tutulmayacağını" sormuştu.

Bu eleştirilerin ardından karar tasarısı gündemden düşse de Ekim ayında yürürülüğe girecek karar Haziran ayında imzalandı.

Polonya'da kürtaj neredeyse tamamen yasaklanmış durumda. Avrupa Parlamentosu Forumu'na göre, Polonya doğum kontrol yöntemlerine erişim konusunda Avrupa'nın en kötü durumdaki ülkesi. Pek çok hekim, acil durumlarda kürtaj yapmayı, hatta rahim içi cihazlar ile doğum kontrolünü "kürtaja benzer" olduğunu söyleyerek reddediyor.

Muhalefetten tepki

Polonya Sağlık Bakanlığı'nın imzaladığı karara göre, ülkedeki gebelikleri kayıt altına alma kararı Haziran ortasında yürürlüğe girecek; ardından, 1 Ekim itibariyle söz konusu verilerin aktarımı zorunlu olacak.

Polonya Meclisinin alt kanadı olan Sejm'de konu tartışılırken söz alan Sağlık Bakanı Yardımcısı ve iktidardaki PiS partisi üyesi Waldemar Kraska, "Bir gebelik kayıt sistemi kurmuyoruz" açıklamasında bulundu.

Uygulamayı savunan Bakan Yardımcısı Kraska, "Sadece sağlık çalışanlarının her bir hasta hakkındaki veriye olabilecek en yaygın erişimini sağlamak istiyoruz; böylece sağlık çalışanları hastalarına en iyi tıbbi yardımı sunabilir ve tüm muhtemel zararın önüne geçebilir" dedi.

Konunun meclisin alt kanadında tartışılmasını isteyen Sol Parti (Lewica) milletvekili Agnieszka Dziemianowicz-Bak, "Kürtajın neredeyse tamamen yasak olduğu bir ülkede gebeliklerin kaydının tutulması korkunç" dedi.

Söz konusu kayıt sisteminin "iyi veya kötü amaçlar için" kullanılabileceğini söyleyen Dziemianowicz-Bak, "kadınların hayatını cehenneme çeviren, yasal kürtaj hakkını kısıtlayan ve acil durumlarda doğum kontrolünü engelleyen bir gücün elinde böyle bir aracın sorunlu olabileceğini" söyledi.

Sivil Platform partisinden Barbara Nowacka da Polonyalı genç kadınların artık çocuk sahibi olmak istemediğini çünkü devletten korktuklarını ifade etti. Nowacka'ya göre, bu gebelik kaydı "bir gözdağı verme aracı" olacak.

Muhalefetteki Polonya 2050 partisinden Michal Gramatyka da böyle bir uygulamanın "normal" bir ülkede anlamlı olabileceğini, fakat bunun Polonya için söz konusu olmadığını söyledi. Gramatyka, "Bu bilgiye sadece doktorların erişiminin olacağına nasıl inanabiliriz" diye sordu.

Polonya'da kürtaj hakkı

Kürtajın ABD'de anayasal bir hak olarak tanınmasını güvence altına alan mahkeme kararının bozulacağı haberleri sonrası ülkedeki gelişmeler bağlamında Council on Foreign Relations Kadın ve Dış Politika ekibi Polonya'daki duruma ilişkin şu bilgileri paylaşmıştı:

"2020'de Polonya'nın Anayasa Mahkemesi fetustaki bozukluklar sebebiyle gerçekleştirilen kürtajların anayasaya aykırı olduğuna hükmetti. Bu kararla birlikte Polonya Avrupa'nın en kısıtlayıcı kürtaj yasalarından birine sahip oldu. Çünkü karar öncesinde Polonya'da gerçekleştirilen kürtajların büyük bir kısmı fetustaki bozukluklar sebebiyleydi. Karara tepki olarak yüz binlerce kişi sokaklara döküldü fakat yasa yürürlükte kalmaya devam etti. Polonya yasaları tecavüz, ensest ve hayati tehlike içeren gebelik durumunda hala kürtaja izin veriyor olsa da söz konusu karardan bu yana doktorların yasal kürtaj yapma konusunda isteksiz olduğu haberleri geliyor. Hükümetin aceleyle veya yeterince sebep olmadan kürtaj yaptıklarına karar vermesi halinde doktorlar 3 yıla kadar hapis cezası alabiliyor." (SD)