Polonya'ya günlük 1 milyon euro yargı bağımsızlığı cezası

*Karikatür: Tjeerd Royaards / Cartoon Movement

Avrupa Adalet Divanı, 14 Temmuz'da yargı bağımsızlığıyla bağdaşmayan düzenlemeleri değiştirmesi yönünde aldığı karara uymayan Polonya'ya para yaptırımı cezası uygulanmasına hükmetti.

Avrupa Adalet Divanı'nın kararına göre, Polonya kararı yerine getirip ilgili değişikliği yapana kadar Avrupa Birliği (AB) Komisyonu'na her gün 1 milyon euro para cezası ödeyecek.

Polonya'ya para cezası verilmesi, 9 Eylül'de AB Komisyonu'nun hukuk devleti ilkesine uyulmasını denetleyen birimi tarafından talep edilmişti.

"Ceza hukukun üstünlüğü için gerekli"

Lüksemburg'da bulunan Avrupa Adalet Divanı bugün (27 Ekim) karara ilişkin yaptığı açıklamada, "AB'nin yasal düzenine, özellikle hukukun üstünlüğü gibi üzerinde kurulu olduğu değerlere ciddi ve tamir edilemez zararların verilmesini engelleme bakımından bu cezanın gerekli olduğunu" belirtti.

Adalet Divanı, verilen para cezasının Polonya'nın söz konusu karara uymasına etki etmesinin beklendiğini ifade etti.

Yargıçlara yönelik disiplin mekanizması

Polonya'da iktidardaki milliyetçi Hukuk ve Adalet Partisi (PiS) hükümetinin hazırladığı yargı reformunda yer alan yargıçlara disiplin mekanizması kurulması yönelik düzenleme, yargıçların "susturulmasına" neden olacağı ve yargı bağımsızlığına zarar vereceği gerekçesiyle eleştiriyordu.

Adalet Divanı, 14 Temmuz'da hakimlerin denetimi için oluşturulan Yüksek Mahkeme Disiplin Dairesi'nin çalışmasıyla ilgili düzenlemelerin AB hukuku ve yargı bağımsızlığıyla bağdaşmadığı gerekçesiyle değiştirilmesi gerektiğine karar vermişti.

AB yasalarının iç hukuka göre üstünlüğü

AB ile Polonya arasında son dönemde yargı bağımsızlığı, hukukun üstünlüğü ve ulusal yasaların AB hukukunun üstünde olup olmadığı gibi konularda anlaşmazlıklar yaşanıyor.

Polonya'nın yargıçlara yönelik disiplin mekanizmasının dışında Polonya Anayasa Mahkemesi'nin "ulusal yasaların bazı alanlarda AB hukukundan önce geldiğine" yönelik kararı da tartışma konusu oldu. Polonya hükümeti kararı savunurken AB kurumları, AB yasalarının ulusal yasalardan üstün olduğunu belirtiyor.

Polonya'da Anayasa Mahkemesi'nin Avrupa Birliği (AB) hukuku ile Polonya anayasasının çelişmesi halinde üstünlüğün anayasadan yana olacağını açıklamasının ardından başkent Varşova başta olmak üzere pek çok şehirde gösteriler düzenlenmişti.

AB yasalarının iç hukuka göre üstünlüğünün kaldırılmasının Polonya'da geçen yıllarda sıkça dile getirilen LGBTİ+ ve kadın haklarına yönelik ihlallere yenilerini ekleyebileceği endişesi uluslararası basında yer alan pek çok yoruma göre yersiz değil.

2020 yılındaki cumhurbaşkanlığı seçimlerinin hemen öncesinde, Cumhurbaşkanı Andzrej Duda evlilik eşitliği ve evlat edinme haklarının yanı sıra okullardaki kapsamlı cinsel eğitime de karşı çıkarak geleneksel aileyi koruduğunu iddia eden "Aile Sözleşmesi"ne imzalayarak LGBTİ+ haklarını ihlal etmişti.

Duda yine aynı sene ''LGBT insan değil ideolojidir'' açıklaması yaparak LGBTİ+ bireyleri insan dışı, tehditkar bir ideoloji konumuna yerleştirmişti.

AB Polonya'ya COVID desteğini onaylamadı

AB Komisyonu, COVID-19 pandemisinin ekonomik sonuçları ile mücadele amacıyla üye ülkeler için hazırlanan kurtarma fonu kapsamında Polonya'ya vereceği 23,9 milyar euro fonu henüz onaylamadı.

AB içindeki bazı ülkeler, Polonya ve AB ile benzer sorunlar yaşayan Macaristan'a AB kurtarma fonundan verilecek payın "şartlılık mekanizması gereği" onaylanmamasını savunuyor.

Polonya, 20 Eylül'de de Çekya ve Almanya sınırındaki Turow adlı linyit madenindeki operasyonlarını durdurması için daha önceki mahkeme kararına uymadığı gerekçesiyle AB Komisyonu'na günlük 500 bin euro para cezası ödemeye çarptırılmıştı. (KÖ)

*Kaynak: DW Türkçe, AA