Sami Tan: Kürtler Hangi Dilde Yaşamak İstediklerine Karar Vermeli

Fotoğraf: Twitter

Kürt Dil Bilimci Celadet Ali Bedirxan tarafından 1932’de, ilk kez Latin alfabesi kullanılarak çıkarılan Hawar (Çığlık) dergisinin yayına başlama tarihi olan 15 Mayıs, 2006 yılından bu yana Kürt Dil Bayramı (Cejna Zimanê Kurdî)  olarak kutlanıyor.

Kürt alfabesini yaymak, Kürt dilinin kökenini incelemek, Kürt edebiyatında yayınlanmış tarihi ürünleri bir araya getirmek; Kürt kültürü, folkloru ve müziğinin makamları üzerine çalışmalar yapmak; Kürt tarihi ve coğrafyası üzerine araştırmalar yapmayı amaçlayan derginin Kürtçeye katkıları nedeniyle yayına hayatına başladığı gün bayram olarak kabul edildi. 

"Bir dilin kaderi devletin insafına bırakılamaz"

15 Mayıs Kürt Dil Bayramı dolayısıyla Kürt dilinin şu anki durumuna ilişkin bianet'e konuşan Kürt Dil Bilimci Sami Tan,  sözlerine Kürt halkının Kürt Dil Bayramını kutluyarak başladı.

 "Kürt Dil Bayramı dil bilincinin gelişmesi açısından önemli bir gün ama asıl önemli olan Kürtlerin dili sahiplenme düzeyidir. Bir dilin, bir toplumun kaderi, bir iradenin ya da devletin insafına bırakılamaz. Önemli olan Kürtlerin, Kürtçe ile bu kültürle yaşamak isteyip istemediğidir ve bunun için gösterdiği çabadır.

TIKLAYIN- Cejna Zimanê Kurdî Piroz Be! / Kürt Dil Bayramı Kutlu Olsun

"Kürt toplumuna büyük görev düşüyor"

"Bir dilin statüleşmesi eğitim dili olması önemlidir ancak bunun olması için dilin kullanımın yaygınlaşması ve daha örgütlü bir konuma gelmesi gerekiyor. Kürtler, Kürt dilinin konuşulmasını yaygınlaşmasını sağlayarak devlet üzerinde bir baskı oluşturmalıdır.

"Bunun için Kürt toplumuna büyük görev düşüyor, çocuklarımızı kendimizi anadilimizde eğitmeliyiz. Dili her alanda kullanmalıyız, maddi manevi destek vermeliyiz. Çıkan yayın organlarını sahiplenmeliyiz.

"Şunu unutmayalım: Kürt dili üzerinde baskılar her zaman vardı. Fakat en az baskı ve asimilasyon kadar  kötü olanı dilin değersizleştirilmesidir. Anne babalar kendi aralarında Kürtçe konuşurken, çocuklarıyla Türkçe konuşuyorlar. Anadillerini değersizleştiriyorlar, yaşam içinde egemen olan dili öğrenmelerini istiyorlar.

"Diğer halklar da Kürtçe öğrenmek istemeli"

"Kürtler, önce hangi dilde yaşamak istediklerine karar vermeliler. Eğer Kürtçe yaşamak istiyorsak anadilimize hak ettiği değeri önce biz verelim. Her alanda üretim yapılmasını sağlayalım ve bunları sahiplenelim.

"Dilin işlevselmesi açısında daha çok Kürtçe roman yazılmalı, daha çok sinema filmi, tiyatro oyunu yapılmalı. Sadece Kürtler değil, bu toplumda yaşayan diğer halklar da yazılan romanı, çekilen filmi izlemek için Kürtçe öğrenmek istemeli."

Hawar dergisinin çıkışı

Kürt yayıncılığının ekolü kabul edilen Hawar dergisi 15 Mayıs 1932'de, Suriye'nin başkenti Şam'da yayınlanmaya başladı. Hawar, toplamda 57 sayı ile 1943 yılına kadar yayın hayatında kalmış olan Kürtçe edebiyat dergisidir. 

Dergi, Celadet Ali Bedirhan tarafından Şam'a yerleştikten sonra çıkarıldı. Derginin ilk 23 sayısı hem Latin hem de Arap alfabesiyle basılmış ancak 24'üncü sayıdan itibaren yalnızca Latin alfabesiyle yayınlanmıştır.

Hawar, Kürtçede Latin alfabesinin ilk kez kullanıldığı dergidir. Dergi Fransızca ve Kürtçe ağırlıklıdır. Kürtçenin Kurmancî lehçesinin yanı sıra, kimi sayılarda Zazakî ve Soranî lehçelerinde de yazılara yer almıştır.

Dergide Celadet Bedirhan, Rewşan Bedirhan, Dr. Kamuran Ali Bedirhan, Osman Sabri, Kadrican, Cegerxwîn, Mustafa E. Boti, Kadri Cemal Paşa, Dr. Nurettin Zaza (Yusuf), Lawê Fendi, Ahmet Nami, Hasan Hişyar, Bişarê Segman, Nêravan, Reşit Kürt, Kurmanci yazarken, Goran, Tevfik Vehbi, Abdullah Esiri, Şakır Fettah, Hevindê Sorî, Lawêki gibi isimler de Soranî lehçesiyle yazıyordu. (RT)

TIKLAYIN-Hawar Dergisi'nin Sınır Tanımayan Dağıtımcısı