Sarkisle yeni bir 'Sonsuz' yolculuk

*"Respiro", neon, ayna, suluboya parmak izleri, ses yerleştirmesi, 2015, Fotoğraf: Ayşegül Özbek

Eserlerinde hafıza, zaman, mekan gibi temaları işleyen Sarkis'in Arter Koleksiyonu'ndan seçilen yapıtları yeni bir mekânsal kurguda bir araya geldi.

Arter'de yarından itibaren ziyaret edilebilecek "Sonsuz" başlıklı serginin ana eksenini 2015'te Venedik Bienali Türkiye Pavyonu için gerçekleştirdiği "Respiro" isimli yerleştirmesi oluşturuyor. 

"Sonsuz" sanatçının 1980'lerden 2015 yılına kadar geniş bir zamanda ürettiği işlerini kapsıyor. 

'Respiro'yu tekrar nefeslendirmek...

Küratör Emre Baykal, sergiyi kurarken Sarkisle geçirdikleri zamanlara, mekanlara dönmek ve onunla ilgili belleğini tazelemeye çalışıtığını söylüyor: 

"İlk kez 1995'teki 4. İstanbul Bienali'nde tanıştım Sarkisle. Hiçbir zaman mezun olacağımı düşünmüyorum, ama Sarkis benim için bir okul oldu. Beni her zaman şaşırtan, büyülemeye devam eden, ufkumu genişleten bir sanatçı oldu. 

"Sarkis'in 2015 yılında Venedik Bienali Pavyonunda gösterdiği 'Respiro'yu tekrar nefeslendirmek fikriyle doğdu sergi. Başka yapıtlarla birleşip genişledi. 80'li yıllardan günümüze uzun bir dönemi kapsıyor sergi. 

"'Sonsuz'; ısıtma, yakma, kamuflaj, bellek, iz bırakma, atölye, ev gibi sanatçının eserlerine sıklıkla eşlik eden kavram ve temaların yanı sıra ışık, renk ve müzik gibi farklı unsurların pratiğinde oynadığı başat rolü de vurguluyor."

*Sarkis, SONSUZ başlıklı kişisel sergisinde.

Nesneler, sesler, imgeler ve görüntüler aracılığıyla kültürel ve tarihsel bir birikimi izleyicilerin deneyimine sunan Sarkis, yapıtlarını sergilerken de birbirleriyle ve içinde yer aldıkları mekânla kurdukları ilişkiyi her seferinde tekrar gözden geçiriyor, her sergilenişte değişime açık tutuyor.

Eserin mekânını bulması

Belli bir zamandan sonra yapıtlarının kendisinden sonraki durumları üzerine düşünmeye başladığını belirten Sarkis, yaklaşık 40 yıl önce ürettiği eserlerinin sergilendiği mekanla ile ilgili şunları söylüyor:

"1970'ten beri yerleştirme yapıyorum. Bunların bir kısmı yok oluyor bir kısmı müzelerde sergileniyor. Benden sonra yapıtlar nasıl gösterilecek? Eserlerimde çoğunlukla musiki, felsefe, tiyatro, edebiyattan yararlandım. Bazı mekanlarla eserlerimin bu ilişkiyi kuramadığını hissettim. Çünkü icra başka bir mesele. Burada, Arter'de bunun denemesini yaptık. O kadar küçük detaylar var ki.

"Sidney'de kaldığım dönem, operaya gitmiştim. Sanatçı sahneye çıktı ve ilk sesi attı. Sonra iki adım geriye gitti, sesini attı. İki yana gitti. ve sesinin yerini buldu. Bir mekanla eserin yaşadığı da aynı şey aslında."

Müzenin 2. kat galerisinde konumlanan sergide yeniden karşımıza çıkan Sarkis yerleştirmeleri şöyle: İstanbul İkonaları (1986–2023), Elle Danse (1990), Transflammation (1996–2001), Karışık Retrospektif (2001), (Arılara) Çağrı I (2013) ve 2021'de Arter Koleksiyonu'na bağışladığı Respiro.

Sarkis'in sergi için özel olarak ürettiği iki yeni yapıt da ilk kez izleyiciyle buluşuyor. Sergi yapımında çalışan ekip üyelerinden duvara bırakmalarını istediği siyah parmak izleri ve beyaz tüylerle bezenmiş tekerlekli iskemle.

*Tekerlekli İskemle, Kuş Tüyleriyle, 2023 ve İs Siyahı Parmak İzleri, 2023 İs siyahı suluboya parmak izleri.

Sarkis hakkında

İstanbul Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Akademisi'ndeki eğitiminin ardından 1966'da yerleştiği Paris'te Türkiye ile bağını sürdürüyor. Sanat tarihi, gündelik yaşam ve kendi kişisel tarihinden yola çıkarak gerçekleştirdiği yapıtlarında bellek ve zaman kavramlarını ele alır. 1970'lerle birlikte üçboyutlu, heykelsi çalışmalara yer açmaya başladı. Yapıtlarına katran, metal, elektrik akımı, rezistans telleri, ısı, su ve neon gibi çeşitli öğeler dahil olur. 

Sarkis'in eserleri, Centre Georges Pompidou (Paris), Guggenheim Museum (New York), Musée d'Art Moderne de la Ville de Paris, Kunst-und- Austellungshalle der Bundesrepublik Deutschland (Bonn) ve Musée du Louvre (Paris) gibi önemli kurumların yanı sıra Venedik, Sidney, Şanghay, Sao Paulo, Moskova ve İstanbul bienallerinde sergilendi. 

1938'de İstanbul'da dünyaya geldi.

(AÖ)