Seçmen iradesi nasıl manipüle ediliyor?

*Bu haber Atölye BİA İletişim Platformu atolyebia.org'da yayınlandı.

Türkiye’nin en önemli gündemlerinden biri olan 2023 Genel Seçimleri yaklaşırken sosyal medya kanallarında yapılan siyasi reklamlar da her geçen gün artıyor.

Teknoloji firmalarının ihmallerini ortaya çıkaran Gözlemevi, son araştırmasında Facebook'un seçmen iradesine verdiği zararı gözler önüne serdi. Siyasi ve sosyal meselelerle ilgili verilen dijital reklamları inceleyen merkezin raporuna göre, "dijital reklamlar, dezenformasyon ve kutuplaşmaya yol açarak Türkiye'nin siyasi problemleri daha da derinleştiriyor". Aynı araştırmada Türkiye'yi kutuplaştıran, hem muhalefeti hem de iktidarı destekleyen Facebook hesaplarının aynı kişi tarafından yönetildiği tespit edildi.

Doğru olmasıyla ilgilenilmiyor

İnsan ve hak odaklı bir internet ekosistemi için çalışan Gözlemevi'nin, 20 Temmuz’da yayınladığı “Siyasi Hedefleme Dosyası”nda öne çıkan veriler şöyle: 

• 2020’den beri Facebook’ta Türkiye'nin toplumsal ve siyasi meselelerde fikrini değiştirmek 17.320.042 TL için harcandı. 
• Facebook'ta hem Cumhur hem de Millet ittifakını destekleyen hesapları yönetenin aynı kişi olduğu tespit edildi.
• Dijital reklamlar, dezenformasyon ve kutuplaşmaya yol açarak Türkiye'nin siyasi problemleri daha da derinleştiriyor.
• Facebook, siyasi reklamların doğruluk payı ile ilgilenmiyor.
• Facebook'un mikro hedeflemesi ile siyasal mesajların iletilmesi, seçmen iradesini tehlikeye atıyor.

Rapora göre, “Milletin Sesi”, “Halkın Sesi” gibi Millet ittifakını destekleyen Facebook sayfalarının  profil fotoğrafında Mustafa Kemal Atatürk’ün fotoğrafları kullanılırken, ‘’Liderim Sen’’, ‘’Başkomutan Sen’’ gibi  Recep Tayyip Erdoğan’ı destekleyen sayfalarda ise dini öğeler kullanılmış. 13 Facebook hesabının hepsinin aynı kişi tarafından yönetildiği ve toplamda 1 milyondan fazla takipçisi olduğu görülüyor.

Seçim yaklaştıkça harcamalar artıyor

Seçimler yaklaştıkça siyasilerin Facebook’ta yaptığı reklam harcamaları da artıyor. Facebook, aldığı tepkiler üzerine, platformunda yayınlanan siyasi ve sosyal meseleler ile ilgili reklamların şeffaflığını arttırdı ve “Reklam Kütüphanesini” oluşturdu. Meta platformlarından olan Facebook, Instagram ve Messenger’daki bütün hesaplar, eğer siyasi ve sosyal meselelerle ilgili reklam yayımlamak istiyorsa, bireysel ya da tüzel olarak kimlik bildirimi yapmak zorunda. Facebook, bu reklamları yedi yıl boyunca Reklam Kütüphanesinde herkese erişilebilir kılacağını dile getirdi. “Reklam Kütüphanesi”nin verilerinden faydalanarak, siyasilerin reklam harcamalarını inceleyen Gözlemevi aşağıdaki verilere ulaştı.

Son 30 gün

Son 30 günde Facebook'ta en çok reklam yayımlayan siyasi sayfalar:

*Veriler 17 Haziran - 16 Temmuz aralığını kapsıyor.

Son 90 gün 

Son 90 günde Facebook'ta en çok reklam yayımlayan siyasi sayfalar:

*Veriler 18 Nisan - 16 Temmuz aralığını kapsıyor.

Reklamlar, bir parti stratejisi mi?

Araştırmaya göre, Ekrem İmamoğlu’nun iki senedir düzenli reklam verirken, son bir ayda hiç reklam vermediği görülüyor. Mansur Yavaş ve Kemal Kılıçdaroğlu ise son iki yılda hiç siyasi reklam vermemiş. CHP’nin en güçlü üç adayının son bir ayda hiç reklam vermemesi, bir parti stratejisine işaret ediyor olabilir mi? Verilere baktığımızda Deva Partisi'nin reklam harcamalarındaki artış dikkat çekiyor. Deva Partisi’nin son bir ayda 185.148 TL harcayarak, iki yılda yaptığı reklam harcamalarının yüzde 25'ini son 1 ayda gerçekleştirdiğini görülüyor.

Facebook, en büyük tehlike

bianet'e konuşan Gözlemevi kurucusu ve direktörü Handan Uslu mikro hedeflemenin siyasi mesajlar için kullanılmasının, demokrasilere tehlike oluşturduğunun altını çiziyor ve ekliyor:

“Siyasilerin mesajlarını topluma iletmeleri, her demokrasi için önemli bir şarttır. Asıl problem, siyasi reklamların dijital mikro hedefleme sistemleriyle bize ulaştırılması. Dijital reklamlar, hakkımızdaki birçok veriyi işler ve o reklamla en çok etkileşime girecek kişileri belirleyerek reklamları o kişilere gösterir. Hakkımızda birçok veriye sahipler; mahrem bilgilerimiz, mental sağlığımız, arkadaşlarımız ve dijitalde etkileşime girdiğimiz her an, bizim ideolojik duruşumuzu tahmin etmek için kullanılacak.

"Bu ne demek? Diyelim ibadetiniz ya da sosyal medyada inancınızla ilgili bir içerik tükettiniz. Facebook, dini motiflerin olduğu siyasi reklamları iyi bir hedef olduğunuzu düşünerek size iletecek. Ya da bir insan hakkı ihlali ile ilgili video izlediniz ve bu konuda hassas bir andasınız. Bir siyasinin, insan haklarına vurgu yapan reklamı tam da o an karşınıza çıkıp duygularınızı oya dönüştürmeye çalışacak. Birçok platform siyasi reklamları demokrasiye tehlike oluşturduğu için yasakladı. Ancak Facebook bu konuda hiç sorumluluk almıyor. Facebook, günümüzde demokrasilere ve insan iradesine en büyük tehlike olarak karşımızda duruyor.”

"Facebook skandalları"

Altı yıl önce, Cambridge Analytica’nın 87 milyon Facebook kullanıcısının psikografik profilini oluşturup, Donald Trump ve Ted Cruz’un seçim kampanyaları için seçmenleri hedeflemesi büyük bir skandala dönüşmüştü. Vladimir Putin de 2016'da Amerika seçimlerinde reklamlar üzerinden seçmenleri manipüle ederek Donald Trump’ı desteklemeye yönlendirmiş ve tartışmalara neden olmuştu. Raporun ortaya koyduğu gerçeklere göre şu soru önümüzde duruyor: "Türkiye Genel Seçimleri de benzer şekilde manipülasyonların hedefi olabilir mi?"

Twitter, TikTok, Linkedin ve Pinterest siyasi reklamları yok ederek sorunu ortadan kaldırdı, ancak Facebook ve Google üzerinden siyasi konularla ilgili reklam vermek mümkün. Facebook ve Google, ifade özgürlüğüne dayanarak herkesin özgürce reklamını yapması gerektiğini düşündüğünü, bu yüzden de politik reklamları yasaklamayacağını dile getirdi.

Ayrıntılı bilgi ve dosyanın tamamı için tıklayın. 

(AİA/SO/NÖ)