TİHV: Hükümet İfade Özgürlüğünde Samimiyetsiz

" Hükümet, TCY'nin 301. maddesi ile sınırlı algılanmasını öngördüğü/istediği düşünceyi ifade özgürlüğü tartışmalarında insan hakları ve sivil toplum örgütlerini bir kenara bırakarak, ağırlıklı meslek örgütlerinin içinde yer aldığı bir platformla paylaşma, bu platformdan görüş hatta yasa maddesi isteme yoluna gitmiştir. Bu son örnek de hükümetin bu konudaki samimiyetsizliğinin bir göstergesidir."

"Tek tek maddeleri değiştirmek yetmiyor"

TİHV, daha önce birçok kez işaret ettiği, ifade özgürlüğünü engelleyici ve birbirinin yerine kullanılabilecek yasa maddelerini, diğer yasaları anımsatarak Adalet bakanı Cemil Çiçek'in 1 Şubat'ta söylediklerini örnek olarak gösterdi:

"Bazıları diyor ki, 'Bu madde tamamen kalksın.' Geçmişte, 141, 142, 163 de kaldırıldı. Bu maddeler kalkınca onlara ilişkin suçlara dönük cezalar yok mu oldu? Daha önemlisi, şimdi 301 kalkınca, hakim başka bir maddeyi bulup oradan aynı cezayı vermeyecek mi? 301 kalkarsa, bu kez 216'dan (Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama ile ilgili) tutturur. Önemli olan, bu maddeye giren suçun işlenip, işlenmediğidir."

Vakıf, bu duruma örnek olarak da Terörle Mücadele Yasası'nın (TMY) değiştirilen, Ceza Yasası maddeleriyle ikame edilen maddelerini anımsattı:

" Eski TCK'nin 141 ve 142. maddeleri 1991 yılında kaldırılmış, yerine TMY'nin 8. maddesi getirilmiştir. TMY'nin 8. maddesi ise 2003 yılında yürürlükten kaldırılmış, kaldırma gerekçesinde '8. maddenin yerine TCK'nin 311 ve 312. maddelerinin kullanılabileceği' belirtilmiştir. 2005 yılında yürürlükten kaldırılan bu maddeler yerine de bugün başta 301. madde olmak üzere pek çok madde kullanılıyor."

2007'de süren ifade özgürlüğü davaları

TİHV'nin izlediği, 2007'de süren ifade özgürlüğü davaları listesi, sorunun tümel bir insan hakları, ifade özgürlüğü sorunu olduğunun kanıtı. Vakıf, bu davaları şöyle sıralıyor.

Zeki Yüksel, Adil Kotay: İHD Van Şubesi eski Başkanı Avukat Zeki Yüksel hakkında, katılmadığı bir basın açıklaması nedeniyle dava açıldı. Van TUYAD-DER'in 16 Temmuz 2006 tarihinde düzenlediği basın açıklaması nedeniyle açılan Yüksel ve TUYAD-DER Başkanı Adil Kotay hakkında açılan dava, 19 Ocak günü başladı.

Bayram Kubilay, Ahmet İnan: Ağrı'nın Doğubeyazıt ilçesinde yayınlanan "Ararat'ın Sesi" gazetesinde 9 Eylül 2005 tarihinde yer alan Kürtçe "Çarşiye Bazide" başlıklı yazı nedeniyle yazar Bayram Kubilay ve gazetenin sahibi Ahmet İnan hakkında açılan dava, 17 Ocak günü sonuçlandı. Doğubeyazıt 2. Asliye Ceza Mahkemesi, "yazıda geçen 'Kürdistan' sözcüğü suç unsuru oluşturmadığı" gerekçesiyle beraat kararı verdi.

Rojda Kızgın, Rıdvan Kızgın, Doğan Adıbelli: Bingöl Cumhuriyet Savcılığı, Dicle Haber Ajansı muhabiri Rojda Kızgın, İHD Bingöl Şubesi eski Başkanı Rıdvan Kızgın ve Doğan Adıbelli hakkında Ocak ayında dava açtı. İddianamede, Ülkede Özgür Gündem gazetesinde 4 Ocak 2005 tarihinde yayınlanan "Korucular devletin bombasıyla balık avlıyor" başlıklı haberde "devletin güvenlik güçlerine hakaret edildiği (TCY madde 301)" iddia edildi.

Ahmet Türk, Aysel Tuğluk: DTP Genel Başkanı Ahmet Türk ve Genel Başkan Yardımcısı Aysel Tuğluk hakkında, DTP Kadın Kolları'nın 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'nde hazırladığı bildiri nedeniyle açılan davaya 22 Ocak günü Ankara 9. Ağır Ceza Mahkemesi'nde devam edildi.

Gürsel Şenşafak: Emek Partisi Mersin İl Başkanı Gürsel Şenşafak hakkında, 5 Mayıs 2006 tarihinde Mersin Demokrasi Platformu'nun Terörle Mücadele Yasası'na ilişkin basın açıklaması nedeniyle açılan dava, 23 Ocak günü sonuçlandı. Mersin 1. Sulh Ceza Mahkemesi, TCY'nin 301. maddesi uyarınca yargılanan Şenşafak hakkında beraat kararı verdi.

56 Belediye Başkanı: Yurtdışında yayın yapan Roj TV'nin kapatılmaması için 21 Aralık 2005 tarihinde Danimarka Başbakanı Anders Fogh Rasmussen'e mektup yazan 55'i DTP'li 56 belediye başkanı hakkında açılan davaya 23 Ocak günü devam edildi. İddianamede, belediye başkanlarının "yasadışı örgüte yardım" iddiasıyla cezalandırılması isteniyor.

İbrahim Güçlü: Diyarbakır Kürt Derneği (Kürt-Der) sözcüsü İbrahim Güçlü hakkında, Van'ın Özalp ilçesinde General Mustafa Muğlalı'nın emriyle öldürülen 33 köylü için 2005 yılı Ağustos ayında düzenlenen toplantıda yaptığı konuşma nedeniyle açılan dava, 24 Ocak günü sonuçlandı. Diyarbakır 5. Asliye Ceza Mahkemesi İbrahim, Güçlü'yü "Türklüğe ve Türkiye Cumhuriyeti'ne hakaret ettiği" gerekçesiyle (TCY madde 301) bir yıl altı ay hapis cezasına mahkum etti.

Ahmet Sami Belek, Şahin Bayar: Evrensel gazetesinde 14 Eylül 2006 tarihinde yayınlanan "JİTEM'ciler Diyarbakır'a çağrıldı" başlıklı haber nedeniyle gazetenin sahibi Ahmet Sami Belek ve Yazıişleri Müdürü Şahin Bayar hakkında açılan dava, 24 Ocak günü yapılan ilk duruşmada sonuçlandı. Mahkeme, "haberin eleştiri sınırları içinde kaldığı" gerekçesiyle beraat kararı verdi. Davada, gazetecilerin TCY'nin 301. maddesi uyarınca cezalandırılması isteniyordu.

Sakine Yalçın: Alınteri gazetesi Yazıişleri Müdürü Sakine Yalçın hakkında açılan üç dava, 26 Ocak günü sonuçlandı. Şişli 2. Asliye Ceza Mahkemesi, Yalçın hakkında TCY'nin 301. maddesi açısından beraat kararı verdi. Yalçın, üç davada da eski TCY'nin 159/1. maddesi uyarınca toplam 1.620 YTL para cezasına mahkum edildi. Para cezaları ertelenmedi.

Ömer Kavili: Ankara 6. Ağır Ceza Mahkemesi'nde süren Devrimci Yol davasının avukatlarından Ömer Kavili hakkında, "yargıçlara hakaret ettiği" iddiasıyla açılan davaya, 26 Ocak günü Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi'nde devam edildi. Avukat Hüseyin Biçen, Devrimci Yol davası klasörlerinin ve klasörlerin kaydedildiği dizinin bilirkişi tarafından incelenmesini istedi. Mahkeme bu isteği reddetti.

Mahmut Alınak: DTP Kars İl Başkanı Mahmut Alınak hakkında, 4 Haziran 2006 tarihinde düzenlenen bir panelde, "Doğan çocuklarımızı nüfusa kaydettirmeyelim. Yargıya gitmiyorum, okula göndermiyorum, nüfusa gitmiyorum. Bu tür güçlü sivil itaatsizlik eylemlerine iki yıldan fazla dayanamazlar. Devlet yöneticileri görevlerini yerine getirmiş olsalardı, asker, gerilla bunca gencimiz ölmezdi" dediği için dava açıldı. Dava, "suç ve suçluyu övmek" ve "yasalara uymamaya kışkırtma" iddialarıyla açıldı.

Rıdvan Olcasöz: Yargıtay Ceza Genel Kurulu, bir konuşması nedeniyle yargılanan kapatılan DEHAP'ın Mardin İl Başkanı Rıdvan Olcasöz hakkındaki beraat kararını bozdu. 13 Nisan 2004 tarihinde "PKK'nin AB tarafından terör listesine alınması" konusunda bir basın açıklaması yapan Rıdvan Olcasöz, eski TCY'nin 312. maddesi uyarınca Nusaybin Asliye Ceza Mahkemesi'nde yargılandı. Mahkeme, "suç unsurlarının oluşmadığı" gerekçesiyle beraat kararı verdi. Cumhuriyet Savcılığı'nın temyizi üzerine davayı ele alan Yargıtay 8. Ceza Dairesi de beraat kararını onadı. Ancak, Yargıtay Cumhuriyet Savcılığı'nın itirazı üzerine dosyayı görüşen Yargıtay Ceza Genel Kurulu, dairenin onama kararını bozdu.

Reşat Kaymaz: DTP Kızıltepe (Mardin) İlçe Örgütü yöneticisi Reşat Kaymaz, polisler tarafından öldürülen kardeşi Ahmet Kaymaz ve oğlu Uğur Kaymaz (1 Aralık 2004) için yaptığı bir açıklama nedeniyle TCY'nin 301. maddesi uyarınca hapis ve para cezasına mahkum edildi. "Ağabeyim ve Uğur terörist değildi. Onları öldürenler terörist" sözleri nedeniyle Derik (Mardin) Sulh Ceza Mahkemesi'nde yargılanan Reşat Kaymaz'ın Ocak ayı sonunda biten davada, üç bin YTL para cezasına mahkum edildiği öğrenildi. Reşat Kaymaz, 2006 yılı Aralık ayında da Kızıltepe Asliye Ceza Mahkemesi tarafından aynı madde uyarınca üç bin YTL para cezasına mahkum edilmişti.

Rıdvan Kızgın: Elazığ İdare Mahkemesi, Bingöl Valiliği'nin İHD Bingöl Şubesi eski Başkanı Rıdvan Kızgın'a "Valiliğe ve İçişleri Bakanlığı'na gönderdiği bir yazıda Bingöl'ün adını Kürtçe 'Çewlik' olarak yazdığı" gerekçesiyle verdiği bin 112 YTL idari para cezasını Şubat ayında onadı. 5253 sayılı Dernekler Yasası'nın "Derneklerin yazışmalarında Türkçe'den başka bir dil kullanmamasına" ilişkin 31 ve 32. maddeleri uyarınca verilen para cezasının iptali istemiyle Elazığ İdare Mahkemesi'nde dava açılmıştı.

Ayşe Karakaya ve 18 kişi: ODTÜ'de 1977 yılında jandarmalar tarafından vurularak ve süngülenerek öldürülen Ertuğrul Karakaya için 8 Haziran 2006 tarihinde Manisa'nın Salihli ilçesinde düzenlenen anma töreni nedeniyle annesi Ayşe Karakaya ve kardeşinin de aralarında bulunduğu 19 kişi hakkında dava açıldı. İddianamede, sanıkların TCY'nin 215. maddesi (suçu ve suçluyu övme) uyarınca cezalandırılması istendi.

Aysel Tuğluk, Hilmi Aydoğdu: DTP Genel Başkan Yardımcısı Aysel Tuğluk ve DTP Diyarbakır İl Başkanı Hilmi Aydoğdu hakkında, 1 Eylül Dünya Barış Günü nedeniyle 3 Eylül 2006 tarihinde Diyarbakır'da düzenlenen mitingdeki konuşmaları nedeniyle açılan dava, 1 Şubat günü başladı. Davada, Tuğluk ve Aydoğdu'nun Terörle Mücadele Yasası'nın 7/2 maddesi uyarınca (yasadışı örgüt propagandası) cezalandırılması isteniyor.

23 Mahkum: Tekirdağ 1 Nolu F Tipi Cezaevi'nde bulunan 23 mahkum hakkında "2005 yılı Haziran ayında Tunceli'nin Ovacık ilçesi yakınlarındaki Mercan vadisinde 17 Maoist Komünist Partisi (MKP) militanının öldürülmesi" nedeniyle Cumhurbaşkanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı'na gönderdikleri dilekçe nedeniyle dava açıldı. İddianamede, mahkumların TCY'nin 301. maddesi (Türkiye Cumhuriyeti'ne, TBMM'ye, hükümete, yargı organlarına, güvenlik güçlerine hakaret) uyarınca cezalandırılması istendi.

Mehmet Ali Varış: Tohum Yayınevi Sahibi Mehmet Ali Varış hakkında "Kemalizm/Oturan Adam" adlı kitap nedeniyle "Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Yasaya muhalefet" iddiasıyla açılan dava, 31 Ocak günü sonuçlandı. Varış'ı bir yıl hapis cezasına mahkum eden İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi, "hakaret eylemi basın yoluyla işlendiği" gerekçesiyle bu cezayı bir yıl altı ay hapis cezasına yükseltti. Mehmet Ali Varış, 5 Şubat günü Mamo Baran'ın yazdığı "Koçgiri-Kuzey Batı Dersim" adlı kitabın yayımı nedeniyle yargılandığı davayı temyiz etti. Varış, Beyoğlu 2. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından 21 Aralık 2006 tarihinde TCY'nin 216/1 (eski TCY'nin 312/2) maddesi uyarınca bir yıl 6 ay hapis cezasına mahkum edilmişti.

Abdulbari Tiryaki, Mehmet Gönden: Diyarbakır Cumhuriyet Savcılığı, 23 Eylül 2006 tarihinde PKK'ye ateşkes çağrısı yapan emekli din adamları Abdulbari Tiryaki ve Mehmet Gönden hakkında "yasadışı örgüt propagandası" iddiasıyla dava açtı. İddianamede, sanıkların Terörle Mücadele Yasası'nın 7/2-3 maddesi uyarınca cezalandırılmaları istendi.

Belma Akçura: "Derin Devlet Oldu Devlet" adlı kitabı nedeniyle Milliyet gazetesi muhabiri Belma Akçura hakkında açılan davanın 2006 yılı Aralık ayında sonuçlandığı öğrenildi. Kararın gerekçesi 25 Ocak günü açıklandı. Ankara 2. Asliye Ceza Mahkemesi, Belma Akçura'yı "Abdullah Çatlı'nın arkadaşı Nevzat Bor'a hakaret ettiği" gerekçesiyle üç ay hapis cezasına mahkum etti. Ceza, 1.800 YTL para cezasına çevrildi.

Hrant Dink: 19 Ocak günü öldürülen Agos gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink hakkında İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından eski TCY'nin 159. maddesi uyarınca verilen altı ay hapis cezasının ertelenmesi yönündeki kararın Yargıtay tarafından bozulması üzerine Şişli 2. Asliye Ceza Mahkemesi'nde dava yeniden görülmeye başlandı.

Osman Baydemir: Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Baydemir hakkında 2006 yılbaşında gönderdiği tebrik kartlarında "w" harfi kullanıldığı gerekçesiyle açılan dava, 6 Şubat günü başladı. Baydemir'in Kürtçe "yeni yılınız kutlu olsun" yazısı nedeniyle TCY'nin 222. maddesi ve "Türk Harflerini Kabul ve Tatbiki Hakkındaki Kanun"a muhalefet iddiasıyla cezalandırılması isteniyor. (TK)