Türk Askeri Kondom Kullanmayı Öğreniyor!

Uygulamalı kondom kullanımı

Ekim 2002’de başlayan proje kapsamında, Nisan sonuna kadar 500 bin er ve erbaşın “erkek ve kadın üreme organları”, “gebeliğin oluşumu”, “cinsel yolla bulaşan hastalıklar”, “aile planlaması”, “kadın ve erkek için gebeliği önleyici yöntemler”, “kısırlık”, “güvenli annelik”, “güvenli annelik için erkeğe düşen sorumluluklar” konusunda eğitilmesi planlanıyor.

Türkiye genelindeki askeri birimlerde, askere alınanların “acemilik” döneminde gerçekleştirilen bir günlük eğitim programında, erlere, görsel ve işitsel araçlarla, video, poster, afiş ve kitapçıklarla eğitim veriliyor. Her er ve erbaş, askerlikleri süresince en az sekiz saat süreyle eğitim çalışmasına katılıyor.

Eğitimler sırasında erlere “kondom kullanımı” da, plastik mankenler üzerinde, uygulamalı olarak gösteriliyor. Nisan sonuna kadar 500 bin er ve erbaşın eğitim almış olması hedefleniyor.

“Şafak defteri” değil “üreme sağlığı rehberi”

Eğitim gören erbaşlar için TSK, Sağlık Bakanlığı ve UNFPA işbirliği ile askerlerin hayatları boyunca yanlarında taşıyabilecekleri "üreme sağlığı ve aile planlaması cep rehberleri" de hazırlandı.

"Şafak defteri" formatında hazırlanan cep rehberleri ile er ve erbaşların daha fazla hizmet ve bilgi alabilecekleri sağlık kurumlarına yönlendirilmesi hedefleniyor.

Tüzer: Erkekler sorumluluklarının farkına varacak

UNFPA Türkiye Ofisi Üreme Sağlığı Alt Programı Koordinatörü Tunga Tüzer, proje ile Türkiye’de askerliğini yapan her erkeğin “üreme sağlığı” ve “aile planlaması” konularında eğitilmiş olacağını vurgulayor.

“Bu proje, Türkiye’de yürütülenler arasında beni en fazla heyecanlandıranı” diyor ve ekliyor:

“Eğitim projesi ile üreme sağlığı ve aile planlaması sorumluluğunu geleneksel olarak kadınlara bırakan anlayışla mücadele etmeyi; erkeklerin katılımını sağlamayı; pek çok genç erkeğin daha önce hiçbir kaynaktan edinemediği hayati bilgileri edinmesini sağlamayı amaçladık.”

Gündemde “kadına yönelik şiddet” ve “cinsiyet eşitliği” var

UNFPA ve TSK’nin önündeki hedef, eğitimlerde kadınlara karşı şiddetin önlenmesi, cinsiyet eşitliğinin desteklenmesi gibi konuları içerecek bir revizyon gerçekleştirmek.

Tüzer, “Bu revizyonla birlikte, birkaç yıl içinde genç nüfusta önemli bir etki yaratabileceğimizi düşünüyorum” diyor.

“Askerden dönen her genç erkeğin çevresindekileri, ailesini, arkadaşlarını da düşünecek olursanız, yılda 2-2.5 milyon kişiyi etkileyecek bir çalışma bu.”

“Eğiticiler” tedirgin, erler memnun

2002’nin Ekim ayında başlayan proje kapsamında, önce “eğiticilerin” eğitildiğini; erlere yönelik eğitimlerin ise 2004 Nisan’ında başladığını anlatan Tüzer, TSK bünyesinde daha önce de bazı sivil toplum kuruluşlarının bilgilendirme çalışmaları yürüttüğünü hatırlatıyor.

Tüzer’e göre, bu projenin en önemli özelliği, “eğitimlerin TSK’nin kendi personeli tarafından yürütülmesi”. Proje kapsamında, askeri tabipler, sağlık astsubayları ve ordu hemşireleri eğitim veriyor. Böylece, TSK’nin yeterliliği ve projenin sürekliliği hedefleniyor.

Tüzer, bu durumun projenin ilk günlerinde askeri personel arasında kaygı uyandırdığını, ancak “hiyerarşinin zarar görmesinden” duyulan kaygıların kısa sürede aşıldığını belirtiyor:

"Erlere, pek çoğu için tabu sayılacak konularda bilgi veren danışmanların en önemli kaygısı, er ve erbaşlarla aralarındaki hiyerarşinin zarar görmesiydi. Ancak süreç içinde, bu kaygıları aşmayı başardık.

Derslerden sonra erlerle yaptığımız görüşmelerde, son derece ilgili olduklarını gördük. Biraz utanıyorlar ama, kendilerine yönelik tavır ve davranışlardan da çok memnunlar.”

Polis okulları ve Çin ordusu sırada

UNFPA’nin daha önce Belarus, Ukrayna, Özbekistan, Benin, Botswana, Ekvator, Madagaskar, Moğolistan, Namibya, Nikaragua, Paraguay gibi ülkelerde benzer çalışmalar yürüttüğünü belirten Tüzer, “Ancak en kapsamlı olanı, Türkiye’dekiydi” diyor:

“Sırada polis okulları var. Benzer bir eğitimin genç erkeklerin yoğun olarak bulunduğu polis okullarında yürütülmesi için çalışmalarımız sürüyor. Ayrıca Çin ordusu da projeyle çok ilgileniyor.”

Sayılarla “Üreme Sağlığı” Projesi

* Proje, Ekim 2002’de başladı.

* Proje ortakları Genelkurmay Sağlık Bakanlığı adına Gülhane Askeri Tıp Akademisi ve Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü.

* Büyük oranda TSK yani GATA tarafından geliştirilen projeye UNFPA daha çok projeleştirme ve yönetim açısından teknik destek verdi. Sağlık Bakanlığı ise, eğitici eğitimi için uzman eğiticileri ve eğitimlerde kullanılan kondomları sağladı.

* Bugüne dek, 236 eğitici yani danışmana eğitim verebilen sağlık personeli ve 3 bin kadar danışman yani erlere yönelik eğitimi yürüten sağlık personeli eğitildi.

* Ayrıca, Sağlık Bakanlığı taşra teşkilatından 110 kadar doktor ve hemşire de eğiticilerin yetersiz olduğu illerde orduya dışarıdan destek sağlamak üzere eğitim aldı.

* Şimdiye kadar eğitilen er sayısı 300 binin üzerinde. Bu sayının Nisan sonunda 500 bine hedeflenmesi amaçlanıyor. Bu “eğitimlerin, Türkiye genelinde yaklaşık 2.5 milyon kişiyi etkilemesi” anlamına geliyor.

* Eğitimler, her seansta on test ve son test yapılarak değerlendiriliyor. 600 dershaneye ait tüm veriler TSK intranetinde (iç haberleşme ağı) bulunan bir veri bankasına kaydediliyor. Yıllık değerlendirme Nisan 2005 sonunda yapılacak.

* Ayrıca eğitim merkezlerine GATA, UNFPA ve Sağlık Bakanlığı ortak izleme ziyaretleri düzenliyor; dershaneleri, eğiticileri, eğitilenleri yerinde gözlüyor, değerlendiriyor.