Türkiye Gelir Eşitsizliğinde OECD Şampiyonlarından

OECD raporuna göre son 20 yılda alt ve orta sınıfların geliri hep azalırken zenginler 80'ler boyunca zenginleşti. OECD genelinde de eşitsizlik arttı. Çözüm adil vergilendirme, istihdamın ve sosyal hakların artırılması; uzun vadede de eğitim.

Erhan Üstündağ

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nün (OECD) "eşitsizlik raporu"na kuruluş üyeleri arasında gelir dağılımının en eşitsiz olduğu ülkeler Meksika ve Türkiye.

"Eşitsizlik Artıyor mu?" başlıklı rapora göre son 20 yılda OECD ülkelerinin dörtte üçünde varsıllarla yoksullar arasındaki mesafe arttı; ekonomik gelişmeden zenginler daha fazla pay aldı.

OECD, ikinci dünya savaşının yıkımıyla boğuşan Avrupa'nın Marshall Planı çerçevesinde yeniden yapılandırılması amacıyla 1948'de başlatılan ekonomik işbirliği süreçlerinin devamı olarak 14 Aralık 1960'ta imzalanan Paris Sözleşmesi uyarınca kurulmuştu. OECD'nin 30 ülkesinden 27'si yüksek gelir düzeyinde. Türkiye, Polonya ve Meksika ise düşük gelirli ülkeler arasında

Paris'te yapılan toplantıyla raporu açıklayan OECD Genel Sekreteri Angel Gurria "Artan eşitsizlikler toplumların bölünmesine, zenginle yoksulun dünyalarının ayrılmasına neden oluyor" dedi.

Rapora göre gelir eşitsizliğinin yüksek olduğu ülkelerde yoksulluk da fazla ve sınıflar arası geçişlilik az. Danimarka, İsveç gibi İskandinav ülkelerinde daha eşitlikçi bir gelir dağılımı varken Amerika Birleşik Devletleri (ABD), İtalya Türkiye gibi listenin sonlarında yer alıyor.

Gelir eşitsizliğini artıran nedenler arasında eğitime erişemeyen, işsizlerin sayısı ve tek başına yaşayanların çoğalması da yer alıyor. Son 20 yılda çocuk yoksulluğu artarken emeklilik çağında olanların durumu görece olarak iyileşti. Çocuklar ve gençler şu an toplumun kalanına göre dörtte bir oranında daha fazla yoksullukla karşı karşıya.

Gurria, vergilendirme sistemini daha eşit bir gelir dağılımı için kullanmanın hala etkin bir yöntem olduğunu fakat istihdam yaratmadan sorunun çözülemeyeceğini belirtti. Buna göre kısa vadede insanların iş bulmasını sağlamak ve ailelerinin de yararlanacağı sosyal hakları artırmak; uzun vadede de nitelikli eğitimi artırmak gerekiyor.

Türkiye yoksullaşarak eşitlik sağlıyor

Raporun Türkiye'yle ilgili verileri kısaca şöyle:

1980'lerin ortasından 1990'ların ortasına kadar Türkiye'de gelir dağılımı ciddi oranda bozuldu. Sonraki 10 yılda bu ara kapandı ve ortalama olarak dağılımda bir değişiklik olmadı. Öte yandan bu sürede yoksulluk arttı, gelir azaldı.
80'lerden 90'lara kadar alt ve orta sınıfların gelirleri düşerken üst sınıfın geliri arttı. Sonraki 10 yıldaysa tüm sınıfların geliri azaldı. Zenginlerin geliri görece daha fazla azaldığı için gelir dağılımı eşitsizliği azalmış oldu.(EÜ)