Türkiye Komünistlerinin Arşivi Günyüzünde

Bir zamanlar polisin eline geçmemesi için büyük özen gösterilen,uğruna işkencelerden geçilen,nice yaşamlar yitirilen Türkiye Komünist Hareketi ile ilgili belgeler artık isteyen herkese açık. Erişilmesi de çok kolay. Türkiye Cumhuriyeti’nin tarihinden eski bir tarihe sahip Türkiye Komünist Hareketi’ne ilişkin belgelere ulaşmak için artık,bilgisayarınızın bir tuşuna dokunmanız bile yeterli.

Kısa adı TÜSTAV olan,Mütevelli Heyet Başkanlığını Nihat Sargın(TİP Genel Sekreteri ve TBKP Genel Başkanı), Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı da Erden Akbulut’un yaptığı Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı tarafından Türkiye Komünist Hareketi’ne ilişkin belgeler artık İnternet’te yayınlanıyor ve kitaplaştırılıyor. İnternet’te oluşturulan www.tustav.org adresindeki web sitesinde yayınlanmaya başlanan belgelerin ve eldeki zengin arşivin tümü,sağlıklı korunabilmesi ve rahat erişilebilmesi için; TÜSTAV tarafından dijital ortama aktarılarak önce CD’lerde depolandı, şimdi de yayınlanıyor.

TÜSTAV‘ın girişimleri

Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı (TÜSTAV) 20 Nisan 1992 tarihinde kuruldu. Kuruluş sürecinde dikkatler daha çok belgelerin kurtarılması ve korunması noktasında odaklandı. Vakıf tarafından görevlendirilen heyet Moskova’ya giderek arşivler için resmen başvuruda bulundu. Komintern arşivi Moskova’dan alındı. Arşivin yakın tarihe ilişkin kısmının da aidiyetinin vakfın olduğu resmen tescil edilerek, Moskova tarafından teslimi sonraki bir tarihe bırakıldı.

Belgeler mikrofilm olarak Türkiye’ye getirildi

Teslim alınan Komintern Belgeleri’nin güvenceye alınması için ; belgeler Hollanda’da kurulu “Hollanda Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsü/ (USTE)” ile bir sözleşme yapılarak mülkiyeti TÜSTAV’a ait olmak üzere,korunma altına alındı. Yapılan anlaşmaya göre,yirmi yıl süre ile belgeleri muhafaza edecek olan Hollanda’daki vakıf’tan belgelerin kopyaları mikrofilmlere alınarak Türkiye’ye getirildi ve CD’lerde toplandı.

Öte yandan Almanya’nın Duisburg kentinde bulunan Tükiye Komünist Partisi (TKP) belgelerinin tamamı da Amsterdam’a taşınarak,arşivlendi. Envanteri çıkarıldı ve envanter Türkiye’ye getirildi.

Arşivde neler var ?

Komintern Arşivi’nin İnternet’te yayınlanmaya başlanan kısmı ,1918’de başlayıp 1938’e kadar galen belgeleri kapsamakta ve yaklaşık olarak 40 bin sayfalık bir hacimde.

Sözkonusu arşivde Türk Komünist Örgütleri merkez bürosu Başkanı Mustafa Suphi’nin Doğu’daki devrimci hareket,Anadolu’daki durum,12. Ordunun güney guruplarındaki savaşı,Tatar Müftüsü’nün Rusya Müslümanlarına çağrısı ,TKP Birinci Kongresi Hazırlık Komisyonu kararları,Mustafa Suphi’nin Mustafa Kemal’e, Trabzon Valisi’ne,Anadolu’daki Ulusal Kurtuluş Savaşı’na yardım konularındaki mektupları,Yeşil Ordu üzerine belgeler,cezaevinden bulunan komünistlerin 1923 yılında TBMM’ye yazdıkları mektuplar ,TKP örgüt raporları,üye yazışmaları gibi belgeler bulunuyor.

Arşivin Almanya’dan Hollanda’ya aktarılan “yakın tarih” bölümünde ise ; taslaklarıyla birlikte 1973 tarihli TKP Tüzüğü, TBKP Tüzüğü(1988-90), TKP’nin Sesi ve Bizim Radyo’nun tüm yayınlarının bant çözümleri,Nazım Hikmet’in Romantika adlı romanının aslı, Nazım Hikmet’in ölümü üzerine gelen telgraf ve mesajlar, yeraltı basınının materyalleri, Kutlu/Sargın’ın emniyet ifadeleri gibi belgeler yer alıyor.

TÜSTAV Yayınları

Tüstav Yayınları,Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı bünyesinde bir kuruluş.

TÜSTAV Yayınları 2004’e girerken toplamı 6 bin sayfayı aşan 22 kitap yayımladı. Bu kitaplardan 10’u belge, 7’si araştırma ve 4’ü bnı, 1’i işçi hareketi.

TÜSTAV Yayınları, tarihin “olduğu gibi” yansıtılması anlayışını sürdürmeyi hedefleyen bir yayınevi. Buna uygun olarak, yayınladığı belge, işçi hareketi, anı ve araştırmalardaki tez, görüş ve yaklaşımlar konusunda, kurum olarak taraf olmamaya özen göstermeyi ilke edinmiş. Bu ilkeye uygun olarak, TÜSTAV Yayınları; aynı tarihsel döneme ilişkin olabildiğince farklı tarafların görüşlerini yansıtan belge, anı ve araştırmalara yayınlarında yer veriyor…

Ocak 2004’te yayımlanan “Türkiye Komünist Partisi 1926 Viyana Konferansı/Sinan Dervişoğlu, TÜSTAV Komintern arşivlerinden derlenerek yayıma hazırlanan ilk belge kümesi oldu.( Yayınlar için tıklayınız:

TİP parlamentoda

TÜSTAV Yayınları, Turhan Salman tarafından TBMM ve Cumhuriyet Senatosu zabıtlarından titiz bir çalışma ile hazırlanan Türkiye İşçi Partisi(TİP)’nin Parlamento çalışmalarını büyük boy 5 cilt halinde“TİP Parlamento’da“ başlığıyla yayımlayacak.

TÜSTAV Yayınları’nın bugüne dek yayınladığı kitaplar ise şöyle:

1. Mustafa Kemal İttihat Terakki ve Bolşevizm / Emel Akal

2. Modern Türkiye / Aslan

3. Canım Haletciğim / Nail V. Çakırhan

4. Bizim Radyo’da Nâzım Hikmet

5. Çanakkale Siperlerinden TKP Yönetimine Uyanan Esirler / S. Nuri

6. Kırklı Yıllar -1 / F. Erkman - S. Dervis

7. Komintern Belgelerinde Nâzım Hikmet / Erden Akbulut

8. TKP MK Dış Bürosu 1962 Konferansı

9. Yön-Devrim Hareketi / Gökhan Atılgan

10. Irmak Gibi Mektuplar / Nihat Akseymen

11. Kızıl Feministler / Emel Akal

12. Tütüncülerin Tarih i/ Mustafa Ozçelik

13. 1944 TKP Davası (Kırklı Yıllar-2) / Rasih Nuri İleri

14. Kanatlı Gençlik / Mara Kolarova Bilen

15. Toplumsal Hafızanın Hatırlama ve Unutma Biçimleri / H. Neşe Özgen

16. Harbin Eşiğindeki Türkiye / Nail V. Çakırhan

17. 1945 İGB Davası (Kırklı Yıllar-3)/ Rasih Nuri İleri

18. 1963-1965 TKP Belgelerinde İşçi Demokrasi Hareketi ve TİP /Erden Akbulut

19. Sosyal Tarih Araştırmaları / Lütfi Erişçi

20. 1947 TKP Davasi (Kırklı Yıllar-4) / Rasih Nuri İleri

21. TKP 1926 Viyana Konferansı / Sinan Dervişoğlu

22. Amerikan Sendikacılığı ve Türkiye İlk İlişkiler /Dr. Kenan Öztürk

* Vedat Türkali "Söyleşi" kitabı,

* Mihri Belli "Söyleşi" kitabı,

* "Atılım", "YeniYol", " Adımlar", "Sosyal Adalet" gazete ve dergilerinin tümünü

kapsayan CD'ler,

* "TKP 65.Yıl Kutlamaları-Duisburg" ve "Özgürlüğe Doğru" video CD'leri,

İletişim için:

Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı (TÜSTAV)

Telefon: +90 212 237 98 92 Faks:+90 21 237 98 93

Adres: Kocatepe Mah. Feridiye Cad. No:20 Taksim / İSTANBUL

e-posta: [email protected] Web: http://www.tustav.org (YE/EK)