Veto yetkisini kullanan ülke BM Genel Kurulu’na “hesap verecek”

* Fotoğraf: Anadolu Ajansı (AA) - Arşiv

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu, BM Güvenlik Konseyi'nde veto gücüne sahip olan ABD, Çin, Rusya, İngiltere ve Fransa'nın bu hakkı kullanması halinde açıklama yapmasını talep eden kararı kabul etti.

BM Genel Kurulu'nun dün (26 Nisan) kabul ettiği karara göre, Genel Kurul Güvenlik Konseyi'nin daimi üyelerinden biri herhangi bir kararı veto ettiğinde 10 gün içinde toplanarak veto edilen konuyu görüşebilecek ve veto hakkını kullanan ülkeden kendisini savunmasını isteyecek.

Bu karar sayesinde, BM üyesi diğer ülkeler de vetoyla ilgili görüşlerini 193 üyeli Genel Kurul'da dile getirme fırsatı bulabilecek.

BM Güvenlik Konseyinin daimi üyelerinin veto etme hakkını azaltma konusu bir süredir tartışılıyordu. Rusya'nın 24 Şubat 2022'de komşusu Ukrayna'yı işgal ettikten bir gün sonra Güvenlik Konseyi'nde veto hakkını kullanması üzerine konu tekrardan gündeme gelmişti.

BM'nin konu ile ilgili yaptığı açıklamaya göre, Liechtenstein BM Daimi Temsilcisi Christian Wenaweser tasarıyı BM Genel Kurulu'na sundu. Aralarında BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyesi olan ABD ve İngiltere'nin yanı sıra Türkiye'nin de destek verdiği tasarıya 83 ülke sponsor oldu.

Tasarıya ilişkin 83 sponsor ülke adına söz alarak BM Genel Kurulu'na hitap eden Wenaweser, Güvenlik Konseyi'nin daimi üyelerinin veto hakkını kullanarak görev ve yetkilerine uygun olarak hareket etmediği düşünülen durumlarda tüm üyelere BM Genel Kurulu'nda söz hakkı verilmesi gerektiğini düşündükleri için söz konusu tasarıyı hazırladıklarını söyledi.

Veto hakkını en çok Rusya kullandı

Anadolu Ajansı'nın (AA) aktardığına göre, BM Güvenlik Konseyi'nde veto hakkını şimdiye kadar en fazla Rusya kullandı.

İlk veto 1946'da Sovyetler Birliği tarafından kullanılırken Rusya şimdiye kadar BM Güvenlik Konseyi'nde 120 kararı veto etti.

Rusya'nın vetoları 2011'de Suriye iç savaşıyla artmaya başladı ve Çin de Rusya'nın yanında yer alarak Suriye'de kimyasal silah kullanımı dahil birçok tasarıyı veto etti. Rusya'dan sonra BM Güvenlik Konseyi'nde veto hakkını en fazla kullanan ülke ise Amerika Birleşik Devletleri oldu.

ABD şimdiye kadar 82 kararı veto ederken İngiltere ve Fransa 1989 yılından bu yana veto hakkını kullanmadı.

BM Güvenlik Konseyi hakkında

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Birleşmiş Milletler'in üye ülkeler arasında güvenlik ve barışı korumakla yükümlü organı. BM'nin diğer organları sadece tavsiye kararı alabilirken, Uluslararası Adalet Divanı ile birlikte bağlayıcı karar alma yetkisine sahip iki BM organından biri.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde, kararları veto etme hakkı bulunan daimi üyeler Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Fransa, Çin Halk Cumhuriyeti ve Rusya ile on geçici üye ülke bulunuyor. Dönüşümlü 10 üye ülke her iki yılda bir Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda yapılan seçimlerle belirleniyor. Konsey Başkanlığı ise ayda bir üye ülkeler arasında el değiştiriyor. (SD)