Yasaklı şarkıların bestecisi Berlin’de yaşamını yitirdi

Nâzım Hikmet, Hasan Hüseyin Korkmazgil, Ataol Behramoğlu, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Yaşar Miraç gibi şairlerin eserlerinden yaptığı bestelerle tanınan Tahsin İncirci’nin (86) bir süredir tedavi gördüğü hastanede, 5 Nisan’da öldüğü öğrenildi.

1970’li yılların başında Berlin’e yerleşen, son yıllarda da hem Berlin, hem de İzmir Karaburun’da yaşamını sürdüren İncirci, yaptığı bestelerin yanı sıra, Batı Berlin İşçi Korosu, Kreuzberg Dostları Topluluğu ve Berlin Klasik Türk Müziği Derneği Korosu gibi müzik topluluklarını kurmuş ya da yönetmişti.

İncirci, Batı Berlin İşçi Korosu için “Çav Bella“, “Venseremos“, “Enternasyonal“ gibi dünya işçi sınıfının sevilen şarkı ve marşlarının işçi korosu için Türkçe kompozisyonlarını yapmıştı. 

O dönemleri yaşayanlar hatırlar, İşçi Korosu’nun Berlin’de çıkardığı ve Türkiye’de korsan olarak dağıtılan plağındaki şarkı ve marşları söyleyenler baskılarla karşılaşmış ve yargılanmıştı. Türkiye’de işçi hareketinin yükseliş dönemlerindeki sevilen şarkı ve marşların bestecisi olan İncirci, son yıllarda da ağırlıkla tiyatro müziği çalışmalarına ağırlık vermişti. Örneğin Ali Berktay’ın Türkiye’de uzun yıllar sahnelenen tiyatro oyunu "Kerbela"nın müziği de Tahsin İncirci’dendi.

Türkiye ve Almanya’da müzik eğitimi

Tahsin İncirci, 1938’de Devrek’te dünyaya geldi. Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü’nden müzik öğretmeni olarak mezun olan İncirci, kısa bir süre öğretmenlik yaptıktan sonra 60’lı yılların başında müzik öğrenimini sürdürmek üzere Almanya’ya geldi. Alman Akademik Değişim Servisi (DAAD) bursuyla önce Detmolt Müzik Akademisi’nde, sonra da Batı Berlin Müzik Yüksek Okulu’nda keman, koro şefliği ve kompozisyon dallarında öğrenim gördü (1963-1970).

Almanya’daki öğrenim yıllarının büyük bölümü ‘68 gençlik hareketinin en önemli merkezlerinden Berlin’de geçti. Öğrenimini tamamladıktan sonra Türkiye’ye dönen İncirci, 1970-72 yıllarında İstanbul Devlet Operası ve Radyo Oda Orkestrası’nda çalıştı.

İncirci’nin 70’li yılların başında Türkiye Komünist Partisi'ne (TKP) katıldığı biliniyor. 1972 yılında yeniden Almanya’ya gelen İncirci, bir süre sonra Batı Berlin İşçi Korosu’nun yönetimini üstlendi. Bu koro için Ruhi Su’dan, Rahmi Saltuk’a ya da Ahmet Kaya’ya birçok sanatçının repertuvarlarına da giren, "Hey Göklere Duman Durmuş Dağlar Hey", "El Kapıları" gibi eserleri besteledi; "Şeyh Bedrettin Destanı"nın oratoryosunu yaptı.

Batı Berlin İşçi Korosu

1973-86 arasında üç uzunçaları yayınlandı, 1979’da Sümeyra ve Lutz Görner ile birlikte "Memleketimi Seviyorum" adı altında Almanya turnesine çıktı. 1980'de Batı Berlin İşçi Korosu’yla birlikte Demokratik Alman Cumhuriyeti'nde gerçekleştirilen "Politik Şarkı Festivali"ne katıldı. 1991 yılında bir süre Paris Halk Oyuncuları’yla çalıştı. Azerbaycan'a gidip, Nâzım Hikmet’in “Ferhat ile Şirin”ini baleye uyarlayan Arif Melikov’un öğrencisi oldu. 

İncirci, Tiyatro dergisinde yayımlanan bir söyleşide “Müzik alanında siz kendinizi ve müziğinizi nasıl tanımlıyorsunuz?” sorusunu şöyle yanıtlamıştı: 

“Ben ruhsal kökü, duygusal kökü Türk Sanat ve Halk müziğine dayalı ama teknik yönden Batı’ya -kullandığım enstrümanlardan da bellidir- yönelik bir sanat insanıyım. Batı kaynaklı enstrümanlar kullanırım. Ama ruh olarak, duygu olarak muhakkak bu topraktan bir ses, bir koku gelmesi lazım. Müziğimde bu toprağın kokusu vardır."

Uzun bir süredir yaşamını Berlin ve daha çok da İzmir’de (Karaburun) sürdüren İncirci’nin bestelediği eserlerden bazıları şöyle: 

• Nazım Hikmet’ten İşçi Sınıfına Selam, Kerem Gibi, Onbeşler İçin / Onbeşlerin Kitabesi, Hürriyet Kavgası, Kız Çocuğu, Japon Balıkçısı, Varna Türküleri, Şeyh Bedreddin Destanı,
• Fazıl Hüsnü Dağlarca’dan Deli Kuşun Öttüğü (Hey Göklere Duman Durmuş Dağlar Hey),
• Hasan Hüseyin Korkmazgil’den El Kapıları,
• Ataol Behramoğlu’ndan Mustafa Suphi Destanı,
• Yaşar Miraç’tan  Ateşçiler Türküsü.
  
  Müziğini yaptığı tiyatro eserleri:

• Çetin İpekkaya’dan Pir Sultan,
• Ünal Akpınar’dan Bozkır Dirliği,
• Bert Brecht / Vasıf Öngören’den  Kural ve Kural Dışı,
• Yılmaz Onay’dan  Emek Askeri Adem,
• Ali Berktay’dan Kerbela.

Tahsin İncirci’nin kurduğu ve/veya yönettiği koro ve müzik toplulukları:

Batı Berlin İşçi Korosu (1972-1982),

Kreuzberg Dostları Topluluğu (1982-1986),

Berlin Klasik Türk Müziği Derneği Korosu (1997-2002 ve 2014-2017).

Batı Berlin İşçi Korosu, 1968’de kurulan Avrupa Türk Toplumcular Federasyonu‘nun (ATTF) İşçi Korosu“ olarak  da biliniyor. (GK/TY)