Yıkıcı kasırgalar Türkiye’nin de olduğu orta enlemlere taşınıyor

* Fotoğraf: Pixabay

ABD’de Yale Üniversitesi tarafından yapılan yeni bir çalışma, küresel ısınmanın tropikal kasırgaların görüldüğü coğrafi aralığı genişleteceğini ve milyonlarca insanı bu yıkıcı fırtınalara karşı savunmasız hale getireceğini ortaya koydu.

Şu anda bu siklonlar veya diğer adıyla kasırgalar, esas olarak ekvatorun kuzey ve güneyindeki tropikal bölgelerle sınırlı bulunuyor. 

Ancak araştırmacıların elde ettiği verilere göre, yükselen sıcaklıklar bu hava olaylarının orta enlemlerde de görülmesine neden olacak. 

Orta enlemlerde kimler var?

Orta enlemler Türkiye’deki kentlerin yanı sıra New York, Pekin, Boston ve Tokyo gibi küresel ticaret şehirlerini içeriyor.

Türkiye, orta enlemlere dahil olan 36-42 derece kuzey paralelleri arasında yer alıyor.

Nature Geoscience adlı bilimsel dergide yayımlanan çalışmanın yazarları, siklonların orta enlemlerde sıklıkla görülmesinin bu yüzyılın sonuna kadar gerçekleşeceğini belirtiyor.

Ekvator ve kutuplar arasında sıcaklık farkı azalacak

Alfa subtropikal bir fırtına Eylül 2020’de Portekiz’e indiğinde, siklonun neden olduğu küçük çaplı bir hasara neden olmuştu. Ancak bilim insanları için bu oldukça önemli bir olaydı.

Isınan bir iklimin, dünya nüfusunun çoğunun yaşadığı ve ekonomik faaliyetin gerçekleştiği orta enlemlerde bu tür fırtınaların daha fazla oluşumunu göreceğini öngören bu yeni çalışmanın baş yazarı Dr. Studholme, dünya ısındıkça ekvator ve kutup bölgeleri arasındaki sıcaklık farkının azalacağını ve bunun jet akımlarının akışını etkileyeceğini açıkladı.

İklim Haber'in aktardığına göre, Dr. Studholme, “İklim ısındıkça, orta enlemde meydana gelen bu tür jet akımı aktivitesi zayıflayacak ve aşırı durumlarda dağılacak. Ardından tropikal siklonların orta enlemlerin erişmesine izin verecek” dedi.

Aşırı hava olayları ve 2021

ABD Meteoroloji Derneği'nin Aralık 2021’de yayınladığı bir araştırmaya göre, insan etkisiyle gerçekleşen iklim değişikliklerinin olumsuz hava olaylarının olma sıklığını 80 kat artırdı.

Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) ise Kasım 2021 tarihli “Küresel İklimin Durumu 2021” raporunda yoğun sıcak hava dalgaları ve yıkıcı seller gibi aşırı hava olaylarının şu anda dünyanın "yeni normali" olduğunu söyledi.

Climate News Network'te Temmuz 2021’de yayımlanan bir araştırma da aşırı hava olayları nedeniyle her yıl 5 milyon insanın hayatını kaybettiğini ortaya koydu.

2021 yılı bütün bu araştırmaların sonucunu bizzat yaşamamız açısında kayda değer nitelikteydi. Geçtiğimiz yıl aşırı hava olaylarının bir sonucu olarak karşımıza çıkan ve çoğu orta önlemlerde yer alan bölgelerde gerçekleşen fırtınalardan bazıları şöyleydi:

• Tropikal Ida Fırtınası sebebiyle kuvvetli sağanak yağış ve su baskınlarının yaşandığı 6 ABD eyaletinde en az 45 kişi hayatını kaybetti. Bilim insanlarına göre, Ida Kasırgası, iklim krizinin fırtınaları nasıl daha şiddetli hale getirdiğinin bir göstergesi oldu.
• Türkiye de fırtınalardan yana payını aldı. Marmara ve Ege'nin bazı bölgelerinde fırtına okulların kapanmasına neden olacak kadar güçlü hissedildi. İstanbul'da 4 kişi hayatını kaybetti.
• ABD'de Kentucky başta olmak üzere altı eyalette görülen kasırga ve hortumlar nedeniyle en az 94 kişi hayatını kaybetti. 
• Filipinler'in orta ve güneydoğu kesimlerini vuran Rai Tayfununun neden olduğu sel, şiddetli fırtına ve yıkımlarda en az 375 kişi hayatını kaybetti. Tayfunun hızı saatte 195 kilometreyi buldu.

(TP)