Avrupa’daki her 5 kuştan 1’inin yok olma tehlikesi var

* Fotoğraf: Doğa Derneği

Kuşların tehlike kategorilerini belirleyen ve neden yok olduklarını ortaya koyan, Avrupa Kuşları Kırmızı Listesi güncellendi.

Dünya Kuşları Koruma Kurumu, Avrupa genelinde 54 ülke ve bölgeden binlerce uzman ve gönüllünün desteğiyle detaylı bir rapor hazırladı. Kuzeyde Grönland, İzlanda ve Svalbard, güneyde Kanarya Adaları, Malta ve Kıbrıs, batıda Azorlar, doğuda Kafkasya ve Ural Dağları arasında kalan bölgede yaşayan 544 kuş türü için kırmızı liste kategorileri yeniden değerlendirildi.

Bu rapor* kapsamında her türün kırmızı liste kategorisi güncellendi ve nesillerinin tükenme riski değerlendirildi. 

Sonuçlar ne diyor?

Raporun dikkat çektiği sonuçlar şöyle:

• Avrupa’daki kuşların yüzde 13’ü yani 71 kuş türü yok olma tehlikesi altında.
• Avrupa’daki her 3 kuştan 1’inin nüfusu son yüzyılda ciddi ölçüde yok oldu.
• Avrupa’daki her 5 kuştan 1’i yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.
• Avrupa’da en hızlı yok olan grupların başında ördekler ve kıyı kuşları (yüzde 40), deniz kuşları (yüzde 30) ve yırtıcı kuşlar (yüzde 25) geliyor.
• Tarlakuşları, örümcekkuşları ve kiraz kuşları gibi açık habitatların yaygın türleri de hızla yok oluyor; ayrıca ördek ve kıyı kuşlarının sayıları da ciddi olarak azalıyor.

Kızılbacak kuşu

Popülasyon neden düşüyor?

Raporda Avrupa habitatlarında gözlenen kuş popülasyonu düşüşlerinin başlıca nedenleri şöyle sıralandı:

• Büyük ölçekli arazi kullanım değişikliği
• Tarımsal uygulamaların yoğunlaşması
• Altyapı projeleri
• Deniz kaynaklarının yoğun kullanılması
• İç suların kirlenmesi 
• Yaygın olarak kullanılan ormancılık uygulamaları

Küçük Akbaba

Doğanın bütün bileşenleri yok oluyor

Rapora göre tarlakuşları, örümcekkuşları ve kiraz kuşları gibi açık habitatların yaygın türlerinde devam eden nüfus düşüşleri ve yaşam alanlarının daralması, genel olarak doğanın bütün bileşenlerinin yok olması ve artan tarımsal kimyasal kullanımının etkisini açıkça gösteriyor. 

Bazı yırtıcı kuş türleri, yasal koruma ve hedeflenen koruma faaliyetleri nedeniyle son zamanlarda popülasyonlarını geri kazanmış olsa da besin için açık habitatlara (mera ve çalılık alanlara) bağımlı birçok yırtıcı kuş türü sayısı hala azalıyor.  

Üveyik

“Doğa hukuku gerekiyor”

Konuya ilişkin açıklama yapan Doğa Derneği Biyoçeşitlilik Araştırma Koordinatörü Şafak Arslan, rapordaki verilerin ulusal ve uluslararası doğa politikaları ve yerelden koruma çalışmaları için önem taşıdığını belirterek şunları söylüyor:

“Bir yandan kuşların yaşam döngüsü hızla yok ediliyor, bir yandan da elmabaş, patka ve üveyik gibi tehlike altında olan türler ava açılıyor. Bu durumu tersine çevirmek için var olan politikalar ve uygulanan eylemler yeterli değil. Kuşların yaşam döngüsünün sürmesi için bir doğa hukuku ve bu hukuk çerçevesinde yeni düzenlemeler olması gerekiyor.” 

Üreyen Kuşlar Atlası verileri

2020’de yayımlanan “İkinci Avrupa Üreyen Kuş Atlası”ndaki verilere göre, Avrupa'da yaklaşık 596 kuş türü ürüyor. Üreyen kuşların yüzde 35’inin üreme alanı son 30 yılda artış gösterirken, yüzde 25’inin üreme alanı daraldı. 

Üreme alanı artan “kazanan kuşlar” uluslararası anlaşmalar kapsamında korunan türler. Üreme alanı daralan “kaybeden kuşlar” arasında ise tarım alanlarına bağlı çok sayıda tür yer alıyor. 

Avrupa’da üreyen kuşların 313’ü Türkiye’de de ürüyor. Türkiye’nin yüksek biyoçeşitlilik değerini gösteren bu sayı, farklı coğrafi bölgelerin bize sunduğu çeşitliliğin bir yansıması. Ancak Türkiye nesli tehlike altındaki kuşlardan üveyik ve elmabaş patkanın avlanmalarına da izin veriyor.

Raporda öne çıkan bir diğer bilgi ise, Avrupa’nın kuzeyinde üreyen tür sayısı artarken, güneyde azalıyor olması. Avrupa’da üreyen türlerin en çok kayba uğrayan yaşam alanları Akdeniz bölgesindeki tarım arazileri ve çayırlar. Bunun başlıca sebepleri ise iklim değişikliği ve arazi kullanımındaki değişiklikler. 

Tarım alanlarına bağlı kuş türlerinin popülasyonlarında yoğun tarımsal faaliyetler sebebiyle düşüş yaşanıyor. Çok sayıda kuş türünün yayılış alanı kuzeye doğru kayıyor, orman kuşlarının tür zenginliği artıyor. 

(TP)

* Raporun İngilizce metninin tamamını okumak için tıklayın