İZBAN ve İzmir Metrosu’nda 1 Ayda Yaşananlar

* Fotoğraf: AA/Arşiv

İzmir Banliyö Sistemi A.Ş. (İZBAN) işçileri, toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde istedikleri zam oranını alamayınca 10 Aralık 2018’de greve başladı. Demiryol-İş Sendikası’na bağlı 342 işçinin yaklaşık bir ay boyunca sürdürdüğü grev, 8 Ocak 2019’da Cumhurbaşkanlığı kararıyla ertelendi.

İzmir Büyükşehir Belediyesi ile TCDD’nin yarı yarıya ortaklıkla yönettiği İZBAN, 136 kilometrelik uzunluğuyla İzmir’in en önemli ulaşım hatlarından biri durumunda.

İzmir Metrosu’nda ise toplu iş sözleşmesi görüşmelerinden sonuç alınmadı ve medyada uzun süre işçilerin greve başlayacağı iddia edildi. İzmir Metro işçileri, bugün İzmir Büyükşehir Belediyesi ile anlaşarak toplu iş sözleşmesi imzaladı.

İZBAN ve İzmir Metrosu’nda yaşananları kronolojik olarak sıraladık ve İZBAN grevinin günlük hayata etkisini İzmir’de yaşayan gazeteci Sercan Tansu Aydın’a sorduk.

"İzmir ulaşımı alternatifsiz durumda"

* Fotoğraf: AA/Arşiv

Sercan Tansu Aydın, İzmir’de ulaşımın alternatifsiz olduğunu belirtirken, belediyenin faaliyetlerini örnekledi.

İZBAN’ın çalışmamasının günlük hayatı çok etkilediğini söyleyen Aydın, İzmir’de belediyenin son yıllarda planlamasını İZBAN üzerine yaptığını aktardı. İZBAN’ın ulaşımın merkezine koyulduğunu vurgulayan Aydın, İzmir ulaşımının yüzde 50’sini İZBAN’ın oluşturduğunu kaydetti.

“Grevle birlikte de çok büyük bir sıkıntı yaşanmaya başladı. İZBAN’ın ana noktalarına ve çevresine otoparklar yapıldı. İnsanlar arabalarıyla İZBAN’a kadar gidip, arabalarını oraya bırakıp İZBAN’a biniyordu, sonra İZBAN’dan inip arabalarıyla geri dönüyorlardı. İZBAN çalışmadığında büyük bir trafik yoğunluğu ortaya çıktı.”

İZBAN’ın devreye girmesiyle alternatif otobüs ve taksi dolmuş hatlarının kaldırıldığını söyleyen Aydın, bu yüzden İZBAN çalışmadığı zaman şehirde büyük bir trafik probleminin doğduğunu ifade etti.

Karşıyaka iskeleden Mavişehir’e giden taksi dolmuşların kaldırılmaması için imza kampanyaları düzenlendiğini belirten Sercan Tansu Aydın, bazı yerlerde ulaşım sürelerinin uzadığını belirtti.

Belli bir kesimde Kocaoğlu’na karşı antipati var

Aydın’a, İZBAN grevinin seçim malzemesi haline geldiğini ve partiler tarafından sık sık dile getirilmesi konusunda İzmir halkının ne düşündüğünü sorduk.

Çalışan kesimde Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu’na karşı bir antipati olduğunu söyleyen Aydın, muhalif kesimlerde Kocaoğlu’nun ‘halkçı’ bir belediyeci olmadığı düşüncesinin varlığından bahsetti.

Aydın, ‘ben yaptım olducu’ zihniyete ve ulaşım zamlarına karşı bir muhalefet olduğunu ifade ederken, grev konusunda tüm suçu belediyeye yıkmamak gerektiğini söyledi.

“Bu grev olayında da hükümetin bir körüklemesi olduğunu da düşünüyorum açıkçası. Grev iki ay ertelendi, seçime doğru yine grev olacak ve trafik felç olacak. Belediye’nin de yanlışları olduğu ortada. Ama açıkçası hükümetin de sendika vasıtasıyla olayı körüklediğini, uzlaşmamaya yönlendirdiğini düşünüyorum.

“İzmir Belediyesi’nin yıllardır bir yönetilememe durumu var açıkçası, fakat tüm suçu da belediyeye yüklememek gerekiyor. İZBAN sonuçta TCDD ile ortak yürütülen bir işletme. Devletin de çok bir şey yaptığını görmedim. Görüşmeleri belediye yapıyor ama TCDD’nin bu konuda bir dahli var mı bilmiyorum.

İZBAN grevinde ne yaşandı?

Grev ilanı: Demiryol-İş Sendikası’na bağlı işçiler, 9 Kasım 2018 tarihinde grev kararı aldı. Sendikadan yapılan açıklamada, görüşmelerin 11 Temmuz 2018’den beri sürdüğü, fakat sonuç alınamadığı ifade edildi. Sendika, görüşmelerin 126 gün sürdüğünü ve toplam 11 görüşme yapıldığını kamuoyuna duyurdu.

İZBAN açıklaması: İZBAN AŞ, 9 Aralık 2018’de yaptığı açıklamada, greve giden işçilerin ‘yüzde 65 zam’ isteğiyle masaya oturduklarını ve orandan vazgeçmediklerini iddia etti ve teklif ettikleri zamlı ücretleri internet sitesinden duyurdu.

İZBAN A.Ş. kamuoyu açıklaması... pic.twitter.com/eqWa7usGGP

— İZBAN (@uzunyolunkisasi) 9 Aralık 2018

Grevin Başlaması: İZBAN işçileri aldıkları kararla 10 Aralık 2018’de greve başladı. 136 kilometrelik İZBAN hattında çalışan 342 işçi duraklara pankart asarak greve başladıklarını duyurdular.

Normalde Aliağa ile Selçuk arasında hizmet veren İZBAN’da, sadece günün yoğun saatlerinde ara duraklar olan Çiğli ve Havalimanı arasında sefer düzenlenmesine karar verildi.

Sendikadan açıklama: Demiryol-İş Sendikası İzmir Şubesi resmi sitesinden yaptığı yazılı açıklamada grevin gerekçelerini sıraladı ve yönetimin konuyu çözmesi gerektiğini belirtti. “İzmir Kamuoyuna Saygılarımızla” başlığıyla yayınlanan açıklamada ‘emeğe karşı saldırılarla karşılaşıyoruz’ ifadeleri kullanıldı.

Grev kırıcılığı kararı: 24 Aralık 2018’de Karşıyaka 1. İş Mahkemesi İZBAN’da sınırlı olarak yapılan seferleri de durdurdu. Taşeron makinistlerin yaptığı seferleri iş güvenliği ve iş sağlığı açısından tehlikeli bulan mahkeme, seferlerin devamının da ‘grev kırıcılığı’ olduğuna hükmetti.

Normal şartlarda Aliağa-Selçuk arasında 136 kilometrelik bir hatta çalışan İZBAN’da, grevle birlikte Aliağa-Çiğli ile Havalimanı-Selçuk arasında tren seferleri durmuştu. Sadece 06.30-11.00 saatleri ile 16.00-22.00 saatleri arasında Çiğli-Havalimanı arasında 24 dakikada bir sefer yapılmaktaydı. Seferler grev kapsamı dışındaki makinistler tarafından düzenleniyordu.

Greve devam kararı: 26 Aralık 2018’de taraflar arasında yapılan görüşmede uzlaşma sağlanamadı. Demiryol-İş Sendikası ‘greve devam’ kararı alırken, taraflar yazılı açıklama yaptı.

İZBAN yönetimi 27 Aralık 2018’de yaptığı açıklamada yüzde 26 oranında zam teklif ettiklerini ve grevin ‘hemen sonlandırılması’ şartını önerdiklerini ifade etti. Son teklifi yaptıklarını belirten yönetim, sendikanın şartları kabul etmediğini öne sürdü ve zamlı ücretleri kamuoyuyla paylaştı.

İZBAN, 17 gündür süren grevin "hemen sonlandırılması" şartıyla ve 4 puanlık artışla teklif ettiği, ortalama yüzde 26 zam önerisini, Demiryol-İş Sendikası'nın greve devam etme kararı nedeniyle geri çekti. pic.twitter.com/J1i2JVOOFm

— İZBAN (@uzunyolunkisasi) 27 Aralık 2018

Demiryol-İş Sendikası İzmir Şubesi ise resmi sitesinden yaptığı yazılı açıklamayla, İZBAN’ın yüzde 26 değil yüzde 16’lık zam teklifi yaptığını savundu. İZBAN yönetiminin paylaştığı ücretlerin gerçeği yansıtmadığını belirten sendika açıklamasında “Bu rakamlar gerçekten verilirse grev 5 dakika daha uzamaz” ifadeleri kullanıldı.

İZBAN ücretleri: Demiryol-İş Sendikası 4 Ocak 2018’de yaptığı açıklamada İZBAN çalışanlarının aldığı net ücretleri, zamlı ücret taleplerini ve yönetimin önerdiği ücretleri kamuoyuyla paylaştı.

Grevin ertelenmesi: 30. gününe giren İZBAN grevi, 8 Ocak 2018’de Cumhurbaşkanlığı kararıyla ertelendi. Resmi Gazete’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan imzasıyla yayınlanan kararda “Şehiriçi toplu taşıma hizmetlerini bozucu nitelikte görüldüğünden 60 gün süreyle ertelenmesine, 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 63.maddesi gereğince karar verilmiştir" ifadeleri kullanıldı.

Erteleme kararının ardından İZBAN’dan yapılan açıklamada, seferlerin en kısa sürede başlayacağı ifade edildi.

Kararda kaynak gösterilen 6356 sayılı kanunun 63. maddesine göre İZBAN grevi bitirilmiş oluyor. Erteleme kararının ardından başlayan arabuluculuk süreci başlıyor. Eğer anlaşma sağlanamazsa taraflardan biri Yüksek Hakem Kurulu’na başvuruyor ve kurul nihai kararı veriyor. Aksi halde işçilerin grev hakkı kayboluyor.

İzmir Metrosu’ndaki durum

İzmir Metro A.Ş.’deki işçilerin bağlı bulunduğu Demiyol-İş Sendikası, 20 Ekim 2018’de yaptığı açıklamayla, kurumda toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde uzlaşma sağlanamadığını duyurdu. 

İZBAN grevinin başlamasının ardından İzmir Metro işçilerinin de greve başlayacağı iddia edildi.

Demiryol-İş Sendikası İzmir şube başkanı Hüseyin Ervüz, 3 Ocak 2018’de yaptığı açıklamada yüzde 30 zam talep ettiklerini, belediyenin ‘her şey dahil yüzde 25’ teklif ettiğini söylemişti.

Ervüz, “Normal koşullarda böyle bir durumda greve çıkılır. Ancak şu an bir grev kararı almadık. Ama bu hafta grev kararı asılabilir. İşçilerin talebi grev yönünde görünüyor" şeklinde konuşmuştu.

11 Ocak 2019’da (bugün) İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, resmi Twitter adresinde yaptığı açıklamayla toplu iş sözleşmesinin imzalandığını duyurdu.

İşçilere yüzde 25 zam yapılırken, seyyanen 700’er TL ve 106 gün ikramiye konusunda da anlaşılarak toplu iş sözleşmesine imzalar atıldı. Toplu iş sözleşmesi 449 personeli ilgilendiriyor.

Güzel bir haber vereyim: İzmir Metro A.Ş.’deki toplu iş sözleşmesi görüşmelerini anlaşmayla sonlandırdık. Yüzde 25’lik zam işçilerimize hayırlı olsun.

— Aziz Kocaoğlu (@bskazizkocaoglu) 10 Ocak 2019

İZBAN, Aliağa-Selçuk arasındaki 136 kilometrelik hattıyla şehri kuzey-güney yönünde birleştiriyor. İzmir Metro ise, kent merkezini doğu-batı güzergahında birleştiren Bornova Evka-3 ile Üçkuyular Fahrettin Altay arasında 17 istasyonda hizmet veriyor. İzmir Tramvayı iki hattan oluşuyor. Karşıyaka’da Ataşehir-Alaybey arasında sefer yapan tramvay, Konak’ta Halkapınar-Fahrettin Altay istasyonları arasında seferlerini sürdürüyor. (OI/EKN)