İngiltere Başbakanı Johnson, Muhafazakar Parti başkanlığından istifa etti

* Fotoğraf: Anadolu Ajansı (AA)

İngiltere'de Maliye Bakanı Rishi Sunak ve Sağlık Bakanı Sajid Javid'in 5 Temmuz'da Başbakan Boris Johnson'a tepki göstererek istifa etmesinin ardından başlayan istifa dalgası ve Johnson'a yönelik istifa çağrıları, Johnson'ın Muhafazakar Parti liderliğinden istifa etmesi ile sonuçlandı.

İngiltere basını, bu sabah geçtiği haberlerde 5 Temmuz'dan bu yana 50'den fazla bakan, bakan yardımcısı ve hükümet görevlisinin istifa ettiğini, Başbakan Boris Johnson'ın da bugün (7 Temmuz) öğlen saatlerinde bir basın açıklaması yaparak istifa edeceğini yazmıştı.

Buna göre, Johnson parti başkanlığından istifa edecek, Ekim ayında yeni parti lideri seçilene kadar ise başbakanlık görevinde kalacaktı.

İngiltere Başbakanlık Ofisi 10 Numara önünde yerel saatle saat 13:00'da bir basın toplantısı düzenleyen Başbakan Boris Johnson, tahmin edildiği üzere partisinin liderliğinden istifa ettiğini, başbakanlık görevine ise yeni parti lideri seçilene kadar devam edeceğini açıkladı.

İngiltere'de yayın yapan ITV kanalı, Johnson'ın istifa etmeden önce sabah saatlerinde Kraliçe 2. Elizabeth'i telefonla aradığını duyurdu.

The Guardian'ın aktardığına göre, basın toplantısında "kimsenin uzaktan yakından vazgeçilmez olmadığını" söyleyen Johnson, "dünyanın en iyi işinden" vazgeçtiği için "üzgün olduğunu" ifade etti.

Johnson ayrıca "Muhafazakar Partinin iradesinin, partinin yeni bir lideri ve dolayısıyla yeni bir başbakan olması yönünde olduğu açık" dedi.

Johnson, Muhafazakar Parti 1922 Komitesi Başkanı Sir Graham Brady'le yeni liderin seçim sürecinin şimdi başlaması gerektiği konusunda mutabık kaldıklarını da söyleyerek bu sürecin gelecek hafta duyurulacağını bildirdi: "Yeni bir lider seçilene kadar göreve devam edeceğim."

50'den fazla istifa

Maliye Bakanı Bakanı Sunak ve Sağlık Bakanı Javid'in istifa ettiği 5 Temmuz'dan bu yana 50'den fazla bakan, bakan yardımcısı ve hükümet yetkilisi istifa etti. Galler'den sorumlu Devlet Bakanı Simon Hart ve Kuzey İrlanda'dan sorumlu Devlet Bakanı Brandon Lewis de istifa edenlerden.

Johnson ise yalnızca muhalefet partilerinden değil kendi partisi Muhafazakar Parti'den gelen istifa çağrıları ile karşı karşıyaydı.

İçişleri Bakanı Priti Patel ve Ulaştırma Bakanı Grant Shapps'ın yanı sıra Johnson'ın dün (6 Temmuz) Sajid Javid'in yerine atadığı yeni Sağlık Bakanı Nadhim Zahawi de Johnson'a istifa çağrısında bulundu.

Boris Johnson ise aynı gün içinde kendisini istifaya çağıran Bölgesel Kalkınma Bakanı Michael Gove'u görevden aldı.

Michael Gove, Johnson kendisini arayarak görevden alma kararını bildirmeden önce Başbakan ile yüz yüze bir görüşme gerçekleşmiş ve "kendisine sırtını dönen milletvekili sayısı göz önüne alındığında pozisyonunun sürdürülemez olduğuna inandığını" ifade etmişti.

Öte yandan, İngiltere Başbakanlık Ofisi 10 Numara'dan üst düzey bir kaynağın Sky News'e yaptığı açıklamaya göre, Boris Johnson "istifa etmeye niyetli değil ve bu duruma kesinlikle meydan okuyacaktı."

Johnson'ın, hem partisi hem de muhalefetten gelen istifa çağrılarına rağmen mücadeleye devam etmek istediğini söyleyen yetkili, Başbakan'ın yeni bakan atamaları yapmasının muhtemel olduğunu kaydetmişti.

BBC'nin haberine göre, bu, Boris Johnson'ın yaklaşık 20 bakanlık pozisyonu için yeni isimler ataması anlamına geliyordu.

İngiltere basını istifaları nasıl gördü?

Maliye ve Sağlık Bakanlarının istifası ile başlayan istifa dalgasını ve Johnson'a istifa çağrılarını ülke basınının nasıl haberleştirdiğini inceleyen euro|topics, İngiltere basınından şu iki değerlendirmeyi paylaştı:

The Times: Oyun bitti

The Times gazetesi, Başbakan Boris Johnson'ın partisi Muhafazakar Parti'nin ve halkın güvenini kaybettiği sonucuna vardı:

"Johnson'ın, uğradığı otorite kaybından kurtulup ülkeyi bu denli akut bir kriz zamanında gerektiği gibi etkin bir şekilde yönetebilmesi mümkün görünmüyor. ... Görevde kalmaya devam ettiği her gün, kaos duygusunu derinleştiriyor. Ülkenin iyiliği için gitmeli.

"Johnson'ı bu duruma getiren, tüm kariyerine yön veren aynı karakter kusurları: sürekli yalan söylemesi ve kamusal alanda zorunlu olan kural ve gelenekleri bariz şekilde hiçe sayması."

The Guardian: Neden bu kadar geç?

The Guardian ise iki bakanın Johnson'a ancak şimdi sırt çevirmiş olmasının niyetleri konusunda şüphe uyandırdığını yazdı:

"Kabinenin tüm bakanlarının, hükümetin itaatkâr üyelerinin ve arka sıralarda yükselmeyi bekleyen muhafazakârların Boris Johnson'ın katiyen kabul edilemez davranışlarını defalarca savunmuş olması dikkate alındığında, sarf ettikleri dindar laflar içi boş ifadelere dönüşüyor.

"'İlkesel' nedenlerle istifa eden iki bakan -ki muhtemelen istifaların devamı da gelecek- o kadar çok müsamaha gösterdi ki, istifaların nedeninin ahlaki ilkeler değil siyasi hesaplar olduğu izlenimi doğdu."

Ne olmuştu?

İngiltere Maliye Bakanı Rishi Sunak ve Sağlık Bakanı Sajid Javid, 5 Temmuz'da görevlerinden istifa ettiklerini duyurdu. Javid, sosyal medya hesabından paylaştığı mektupta, artık vicdanen görevine devam edemeyeceğini ve Johnson'a güven duymadığını söyledi.

Sajid Javid ve Rishi Sunak istifa kararlarını duyurduktan saatler sonra İngiltere Başbakanlık Ofisinden yapılan açıklamada, istifa eden Maliye Bakanı Sunak'ın yerine Eğitim Bakanı Nadhim Zahawi'nin getirildiği duyuruldu. Zahawi'nin yerine ise Michelle Donelan getirildi.

Başbakan Boris Johnson'ın Özel Kalem Müdürü Steve Barclay ise Javid'in yerine Sağlık Bakanı olarak atandı.

Fakat istifa kararları durmadı. 6 Temmuz saat 23 itibariyle, 40'tan fazla bakan ve hükümet görevlisi görevlerinden istifa etti.

Söz konusu istifa kararları, Muhafazakar Parti milletvekili Chris Pincher'a yönelik "cinsel taciz" ve "görevi kötüye kullanma" suçlamaları ile Pincher'ın istifasının yankılarının sürdüğü günlerde geldi.

İngiltere Başbakanlık Ofisi, konuyla ilgili önceki açıklamasında "taciz iddialarından haberdar olunmadığını" söylemişti. Fakat Başbakan Boris Johnson 5 Temmuz'da bir açıklama yaparak "Pincher hakkında üç sene önce böyle bir suçlamanın kendisine ulaştığını" kabul etti ve Pincher'a hükümette verdiği görevden dolayı "son derece pişman" olduğunu söyledi. (SD)