İran'ın nükleer programında neler oluyor?

*Fotoğraf: İran devlet medyası Mashreq.

İran'da dün Devrim Muhafızları (IRGC) yeni bir balistik füze sistemini tanıttı.

Çarşamba günü devlet tarafından işletilen Mashreq haberinde şöyle yazıyor: "IRGC Başkomutanı Tuğgeneral Hossein Salami'nin huzurunda, bugün IRGC Aerospace otomatik ve akıllı uzun menzilli balistik füze fırlatma sistemi açıklandı."

Uranyum %20 zengileştirilebilir

İki gün önce ise İran Parlamentosu, Birleşmiş Milletler'in (BM) nükleer tesislerdeki denetimlerinin durdurulmasını ve uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin artırılmasını öngören bir yasa tasarısı geçirdi.

Yasa, İran'a yönelik yaptırımların iki ay içerisinde hafifletilmemesi durumunda, uranyumu yüzde 20 oranında zenginleştirmeye geri dönmesini öngörüyor.

• NOT: 2015'te imzalanan nükleer anlaşmaya göre İran uranyumu sadece yüzde 3,67 oranında zengileştirecekti. Ancak yaptırımlar sonrası 2019 Temmuz'undan bu yana İran yüzde 4,5 oranında uranyum zenginleştiriyor.

Yasa onaylanmadan önce Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, hükümetinin "diplomasiye zarar verici" diye tanımladığı düzenlemeye destek vermediğini söylemişti.

Uranyum oranı neyi değiştirir? 

Sadece çok özel bir uranyum izotopu - uranyum 235 - nükleer enerji veya silahlar için kullanılabilir.

Nükleer reaktörler genellikle % 3-5 arası saflık seviyesine sahip zenginleştirilmiş uranyum kullanır.

Silah sınıfı olarak kabul edilen bir seviyeye ulaşmak için, saflık seviyesinin% 80-90 civarında olması gerekir.

Bundan daha düşük konsantrasyona sahip bir nükleer silah oluşturmak hala mümkündür, ancak silah çok daha büyük, daha ağır ve hareket ettirilmesi zor olacaktır.

Bununla beraber zenginleştirmenin en zahmetli kısmı% 0-20 arasındadır - bu seviyeye ulaşıldığında zenginleştirme oldukça hızlı bir şekilde% 90'a çıkabilir.

Associated Press'e göre, yeni çıkarılmış bir üründe her 140 uranyum 238 atomu için bir uranyum 235 atomu vardır.

İran'ın% 3,67'lik sınırına ulaşmak için, istenmeyen uranyum 238 izotoplarından 114'ünün çıkarılması gerekiyor.

Ancak% 20 saflık seviyesine ulaştıktan sonra, her bir uranyum 235'e yalnızca dört uranyum 238 atomu vardır.

Bu, kalan dört istenmeyen maddenin% 90 konsantrasyona ulaşmak için ekstrakte edilmesi gerektiği anlamına gelir.

Nükleer bilimcinin öldürülmesi

Yasanın zamanlaması, İran'ın başlıca nükleer bilimcilerinden Muhzin Fakrizade'nin öldürülmesinin arkasından gerçekleşti.

Nükleer programın barışçıl olduğunu savunan bilim insanı geçen Cuma günü Tahran yakınlarında aracına düzenlenen suikastte hayatını kaybetmişti.

İsrail ne cevap verdi? 

İran'ın olayla ilgili suçladığı İsrail'in Başbakanı Binyamin Netanyahu, olayla ilgili yaptığı ilk açıklamada, "Size Orta Doğu'da bir hareketlenme olduğunu söylemek istiyorum. Gergin günler bizi bekliyor" açıklaması yapmıştı.

Biden'ın kilit önemi

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump, 2018'in Mayıs ayında İran'la yapılan nükleer anlaşmadan çekilmişti. Hemen akabinde sıkı ekonomik ambargolar uygulamaya başlandı.

Yeni seçilen ve 20 Ocak'ta göreve başlayacak olan ABD Başkanı Joe Biden ise, anlaşmaya geri dönmeyi hedeflediği "Tahran'ın anlaşmaya sıkı bir şekilde uyması halinde" ambargoları kaldıracağını söyledi.

20 Ocak'ta göreve başlayacak olan Biden, New York Times'a verdiği röportajda "Bu zor olacak ama dünyanın o kısmında son ihtiyacımız olan şey nükleer kapasiteye sahip olması" dedi.

(PT)